Historiae

11. Haec vero cum ita accidissent, alia etiam quaedam per id tempus in urbe evenerunt tumultus ac perturbationis plena, neque minus, quam quae diximus, acerba. Qualia autem haec fuerint, statim dicam, si prius breviter vetustiora quaedam commemoravero. Hunnorum, gens olim quidem habitavit circa eam Maeotidis paludis partem, quae subsolanum ventum versus spectat, erantque Tanai flumine magis septentrionales; quemadmodum et aliae barbarae nationes, quotquot intra Imaum montem in Asia consederuut. Hi vero omues

communiter quidem Scythac et Hunni vocabantur; privatim autcm sccundum nationcs , nounulli coruin Cotriguri , alii IJtiguri, alii vero TJItiziui, alii ctiam Burugundi diccbantur, alii aliter cx patria cuique atque usitata appcllationc nominabantur. Multis autcm postca seculis transicrunt in Europam; sive revcra a ccrvo quodam, nt faina pcrcrc- Jtuit , priinum ducti , sive alia quapiam foituna usi , ct Moeotidcm paludcm, qua parte in Euxinum pontum fcrtur, cum antea traiici ncquaquam posse crcderctur, tunc certc quocunque tandcm modo traiicicntes, et pcr alicna vagantes, innumeris damnis indigcnas alTcc inopinato cos adorti ; adeo ut, prioribus liabitaloribus eicctis, ipsi illorum ditioncm occupariut, in qua tauicn non videbantur diutissimc commoraturi , scd stirpitus , quod aiunt, pcrituri. Tunc it.aquc Ultizori et Euruguudi usque ad Lconcm Iinpcratoicm ct qui per id tcm- pus crant Romanos , cclcbrcs exstiterc , fortcsque sunt liabiti : nos vcro , qui bac actate vivimus, neque eos novimus, ncqiu’ nosccmus, transtulcriiit. Illo ntiquc anno, quo peatilcntia urbcm invasit, reliquac Iluunorum gcutes salvac adlmc et maximi erant nouiinis. Cuiy iUquc dcsccudisscut llunm in loca ad auslium vcrgcntia, uuupro-

cul a ripa Istri fluminis ex animi sui sententia consederunt. Tum itaque vigcntc hiemc fluvius ex more vi frigoris congelatus, ad imum usque vadum ita obdurucrat, ut et pedestribus et equcstribus copiis transiri posset. Zahcrgan vero Hunnorum, qui Cotriguri dicuntur, dux , cum ingentem eqnitatum per flumen perinde atque pcr contincntem traduxisset, facillime in Romanum imperium pervenit, cumque passim vacua ab habitatoribus loca invenisset , nihilque ipsi impedimento cssct, quominus ad ultcriora progrcderetur , statim Mysiam et Scythiam transgressus, in Thraciam irrupit. Ibi vero diviso exercitu, alteram eius partem in Gracciam misit, qui loca omnia nullis praesidiis munita percurrcret atque vastarct: altcram vero exercitus partem in Chersoncsum Thracicam misit.

12. Huius autera Chcrsonesi quae ad oricntcra solem et euronotum ventum vergunt, et ad meridianum usque punctum circa Hellespontum porrigitur ; circumfluit enim totam propcmodum, et flexibus littorum una circumagitur , exigua quadam continentis portione , hoc est solis quadraginta stadiis , exclusus , quominus insulam faciat. ln hac vero isthmi angustia murus in longum continue

ductus est ad utrumque mare porrectus; urbcsque interius ipsi affixae sunt Aphrodisias et Thescos et Ciberis. Ab his vero quam remotissime circa fretum ipsum et littorales flexus Sestus est, urbs celeberima in ësi et nominatissima, non aliam credo ob causam, qtiam ob lucernam Herus illius Sestiadis, et ob Leandri amorem ac mortem. Non procul autem hinc etiam aliud oppidulum situm est, minimum quidem illud et nequaquam pnlchrum, neque qiucquam omnino habens amabile, Callipolis tamen vocatum. Circumiacentem porro regionem exornant et agri et navalia, arborumque variarum et fluentorum potabiliumcopia copia, terraque irrigua admodum et fertilis rebusque necessariis abundans. Talia igituv oppiclula et agram amplissimum murus ille intra se complectitur, ita ut non facilis sit hostibus ad ea aditus. Tum itaque Zabergan bona spe clatus, id secum reputabat, si muro diruto ad interiora loca penetrassct, facilius se etiam mare in potestatem redacturum. Illinc etiam veluti per somnium imaginabatur navium sibi copiam non defitira,; quodque traiiceret in Asiam, fretum intermedium angustissimum per se

exsistcus , neque asperis fluctibus sulcatum facillime transnavigans; quodquc statim Abydum infestaret , et quod in ea erat decimariura portorium vastaret. His igitur temerariis consiliis incitatus , exercitum in Chersonesum misit, quantum ei negotio conficiendo parem fore existimabat , ipse vero cum equituin millibus septem recta Constantinopolim pergens, et agros vastabat, et oppidula tentabat, omniaque passim movebat et perturbabat. Causa vero huius expeditionis atque insultus potissima verissimaque erat barbarica violentia, et plus habendi cupiditas, cui tamen praetextum hostilitatis adversus Utiguros obtendebat. Sandichlus enim quidam nomine, vir Hunnus, gentis illius dux erat, benevolus tamen inprimis et foederatus Romanis. Quocirca Imperator ipsum benevolentia et honore prosequebatur, et frequentia ad eum dona mittebat. Cotriguri vero, utpote similium expertes, sed omnino despecti et manifesto contcmptu provocati, hanc sibi expeditionem suscipiendam censuerant, ut et ipsi terribilcs dignique, quorum ratio haberetur, viderentur, ac tales, qui contemtoribus non concedcrent.

13. Hi itaque , cum nemo ipsis obsisteret aut propulsaturus obviam iret, atrociter populabundi regionem vastarunt, ingenti praeda maximaque captivorum multitudine abducta, in quibus etiara inuli-

eres multae nobiles et castam vitam degentes crudelissime rapiebantur, malo omnium gravissimo obnoxiae, quod immoderatae barbarorum libidini inservire cogebantur: nonnullas vero quac iam inde a pueris et nuptiis et mundanis desideriis et curis occupationibusque huiua vitae renuntiarant, et in remota aliqua divinoque cidtni dicata domuncula delitescebant, liberam plane et immunem ab omni virorum contubernio consuetudineque vitam summo studio colentes: etiam hi sacris virginum coenobiis ereptas contumelia afficiebant, turpiter eas per vim constuprantes. Aliae vero multae, quae a consuetudine virorum nequaquam abhorruerant, et gravidae tum temporis rapicbantur, cum iam pariendi neccessitas urgeret, ita in medio itinere in propatulo pariebant, cum nec verecundos partus dolores obtegere possent, neque complecti fasciisque involvere infantes, uti fas est, et sustollere; sed hae quidem etiain ita protrahebantur, et ne dolere quidem ipsis, immane dictu, permittebatur: miseri vero illi infantes in solitudine relinquebantur, a canibus pariter et carinoris avibus discependi,, perinde ac si eam tantum ob causam in lucem editi essent, et frustra ortus sui primordia degustassent. In

eam enim miseriam res Romanorum redactae erant, ut in ipso regiae urbi circumiecto agro adeo atrocia mala patcrentur a barbaris iisquc perpaucis. Sed neque his terminis eorum conlidentia fuit circumscripta; sed ulterius progressi , longisque (ita dictis) muris facile superatis , munitionibus, quae intus erant, appropinquarunt. Multis enim in partibus prae vetustate et negligentia maximi castclli structura corruerat vitiumque fecerat, nonnullas vero partes etiam ipsi diruerant adeo intrepide ac facile, ac si domos subverterent, nibilque erat quod obstaret, cum neque ullum praesidiinu militare ibi collocatum essct , neque ullac ad propulsandum hostem machinae , neque qui illas movere ac tractare nossct, sed ne canum quidem latratus audicbatur, nisi admodum ridiculum dictu sit, veluti in suilibus aut ovilibus. Romauorum enim exercitus nou tanti , atque olim sub veteribus lmperatoribus fueraut, permanserant , sed ad mininiam quandam portionem redacti, non amplius maguitudini imperii pares crant. Cum enim universae Romanorum vires sexcentis quachaginta quinque bellatorum millibus constare deberent, aegre tum temporis centum quinquaginta millibus constabant , atque harum quidem

copiarum aliac in Italia erant collocatac, aliac inAfrica, aliae inlli- spania , aliae apud Colchos, aliac apud Alexandri urbem et circa Theben Aegyptiam. Consedcrant vero paucae etiam versus oricn- tales Peisaiuin fines. Neque cnim illic plurilnis opus crat , ob ίοc- dera inita induciasqne fiimiter pactas. Ita fcre ad perqnam exiguam portionem redactae crant copiae atquc accisae principum negligcntia.

14. Jmperator cnim posteaquam antea univcrsam Italiain ct Africam in jiote.statem rcdcgcrat, maximaque bclla confecerat , et primus, uf ita dixerim, ex iis , qui Ryzantii rcgnarunt, RoJnanorum lmperator nomine parifcr ct reipsa est declaratus ; Jiaec, inquam , aliaque liis sijuilia cum iuvcnili vcgctaquc actatc pcrfccisset , tum vero sub cxtrcjnum vifae curriculum , (iam cninr conscnuerat,) ccs- sisse et renuutiasse laboribus visus est, magisque ei quodam- modo placnit bostes intcr se committcre, ct donis cos sicubi opus erat demulcere , caque ralionc quodammodo propulsare potius, qnam sibi ipsi confidcre et pcrpctuo bclligerari. Quocirca ct legiojies im- minui collabique facile patiebatur, perindc ac si deinceps nulli necessario usui sibi esscnt fnturae. Ouae qnidem negligentia cum rtiam eos, qui sccundas in administrationc inipcrii partes obtineljant, occupassct, quibus cogcudi a subditis tributa et dcindc cxcrcitibus

necessaria suppeditandi cura imposita erat , hi partim aperte eos defraudabant, partim multo serius, quam oporlebat, persolvebant. Persoluto vero iam, quamquam sero, debito, statim hi in fraudulenta illa et populari supputatoria arte exercitati , fraude eos , qui stipendia militaria cogebant, adoriebantur , et quae iam persoluta erant, reposcebaut. Hic enim eorum honor ac dignitas erat , aliis atquc aliis criminationibus milites lacessere cibariisque eos defraudare; ac quemadmodum in reciproco fluxu refluxuque undarum idem demensum, quod ex tributis ad legiones deferebatur, nescio quo pacto retrorsum derivabatur, redibatque eodem, unde fluxerat. Atquc ita quidem propugnatores et proeliatores negligebantur, et cibariorum penuria pressi, militiam bellicosque labores, in quibus erant enutrili, deserebant, et alii alio dilabebantur, veluti aliud vitae genus amplexuri. In mulieres vero inhonestas maxima ex parte et aurigas et viros parum, ubi res postularet, fortes , secl delitiosos, quique ad civilcs tantum turbas et circi factiones vesano quodain stndio audaciaque feiebantur , et in alios his adhuc inutiliores militaria stipcndia dissipa-

bantur, quo factum est, ut et reliqua Thraciae loca oppidaque regiae urbi circumiecta deserta essent omnique praesidio vacua, atque adeo barbarorum incursionibus opportuna ac pervia. Eo enim illi arrogantiae crant elati, ut et circa Melantiadem vicuni castra locarint, non longius CL. stadiis ab urbe distantem. Circumfluit autem hunc Athyras fluvius, qui quidem ad exiguum quoddam spatium progiessus, et ad Caeciam ventum, sensim se flectens in Propontidem fertur; unde, et quod ad liitus ciusque fluminis fauces protensum est navale, ei est cognomine. Cum itaque adco prope urbem hostes castra posuissent, statim Byzantinorum cinium multitudo ingenti metu ac terrore est perculsa et mala sua, non qualia iam prae oculis erant, sed longe maiora animo agitabant, obsidiones videlicet incendiaque imaginanest, et rerum necessariarum inopiam, moeniumque perfractiones. Quocirca frequenter etiam in interioribus plateis densa fuga fiebat, impulsionesque mutuae, et pavores subitanei, perinde ac si barbari iam irrupissent. Ingens etiam fragor ac strepitus in apud forum excitabalur, foribus violentius collisis. Neque

vero plebem tantum ac vulgus hominum dolor et pavor invaserat, sed etiam omnes urbis primores. Quin et Imperator ipse non parum eo rerum statu commovebatur. Nudabantur itaque suis ornameutis ipsius permissu atque auctoritate templa, quotquot extra urbem erant sita, ad Europaeum latus et loca littori adiacentia, quae quidem e Blachernis et Cornu ita dictis ad Euxinum usque poutum proteusa in Bosporum desinunt. Ex. his itaque omnibus pretiosa donaria reliquumque omnem apparatum auferentes ii, quibus id negotii erat datum, partim plaustris in urbem delata in tuto collocarunt, partim cymbis imposita, et freto intermedio traiecto, in adversam continentem detulerunt ; eratque tum videre sacras iis in locis aedes nudas omnibusque suis ornamentis exutas, perinde ac nihil adhuc sanctimoniae nactas et recenter exstrui coeptas.

15. Adeo vero terribilia maximaque pericula ut omnino futura, animos occupabant, ut vix in muro a ficubus dicto et porta nuncupata aurea, duces quidam et tribuni militares multique armati constiterint, ut fortiter hostes, si forte impetum facerent, propulsarent. Erant vero neque bellicosi revera, sed ne mediocriter quidem in rebus

bellicis exercitati, sed ex illis legionibus, quae ad hoc sunt destinatae, ut interdiu et noctu in aula versentur; quos scholarios appellant. Hi vero milites quidem vocantur, et in catalogo stipendiatorum centantur scntur; sunt autem plerique eorum urbani et splendide vesliti , sed tantum augendae dignitatis regiac causa et magnificentiae, quoties prodiret in publicum. Atque olim quidem non alios quosdam in hunc ordinem adsciscere licebat, quam qui tractandis rebus bellicis erant exercitati, ideoque neque pecuniam ullam pendebant, ut huic ordini adscriberentur , sed gratis citra ullos suos sumptus hoc honor donabantur, utpote digni ex anteactis proeliorum laborihus declarati. Zeno autem Isaurus videtur primus post recuperatum imperium multos tribules hisce legionibus accensuisse, quorum virtus nequaquam in proeliis emicuerat, aut alioquin exercitatos, sed notos sibi ac familiares. Postea cum eo tempore concessum receptumque esset , ut non solum pro laboribus et fortitudine in conflictinis declarata veluti compeusatiouis et praemii inodo accciiscrcutur dLgni , sed et illi , qui plane rudes atque inexpertes belli essent, non ex merito, sed ad gratiam: hoc, inquam, ubi initio concessum fuit, prodiit vcrisimiliter exinde in mediun etiam acceptatio munerum, quae

omnibus, uti videtur, reliquis est potentior et deinceps in nundinationem res abiit, ut non amplius in has legiones accenserentur qui vellent, priusquam aliquam auri portionem deposuissent: quam ubi persolvissent, statim citra ullam inquisitionem inscribebantur reliquoque exercitui accensebantur, etiamsi palne operum bellicorum essent imperiti. Atque ita delectu neglecto, merito utique ad militiae labores non adigebantur, quippe qui venalem eum honorem essent adepti, ignaniamque magno emissent. Tales itaque viri veteranorum militum muris insidentes, custodiam eorum videbantur. Cum vero iam per multos dies urbs in hoc tumultu versaretur, neque barbari obvia quaeque vastare desisterent, demum Belisarius dux iam fractus scuio, manclato tamen Imperatoris in eos mittitur. Hic itaque senex loricam multo iam tempore desitam resumens galeamque capiti adaptans, et omnem, cui a puero assueverat, habitum capessens, praeteritorum memoriam redintegrabat, pristinamque animi alacritatem ac virtutem revocabat. Hoc enim ultimo in vita sua bello confecto non minorem gloriam consequcbatur, quam cum de Vandalis et Gothis victis trophaea erexit.

Nam et eorum, quae iam acciderant, immanitas et summa de futuro desperatio rem ipsam, quam aggrediebatur, maiorem illustrioremque efficiebant, et victoriam iucundissimam. Explicabitur vero a me statim accurate, quonam pacto singula peracta fuerint.