Alexias

[*](V. 133)[*](C)[*](D)

facile, sed summa difficultate superandus erat, qui post acceptas clades etiam audacior exsurgeret.

Imperator una cum Latinis Bryennii comitis, qui in suas partes transierant, victor in urbem reversus, ut supra narratum est, calendis Decembribus indictionis septimae, imperatricem in ea aedium parte, quae olim augustrarum puerperiis dicata est, parturientem invenit. eam antem porphyram veleres appellarunt, unde porphyrogenitorum nomen per universum orbem manavit. diluculum sabbati erat, cum ipsis nasceretur puella, prorsus, ut dicebant, pari similis. haec ego fui. ut imperatricem matrem meam narrantem quondam audivi, triduo ante imperatoris in palatium adventum, (iam enim reverlebat ex bello cum Roberto gesto et multis istis pugnis sudoribusque,) cum illa partus dolores sentiret, cruce ventrem consignans, “mane, inquit, puer, et exspecta patris reditum." sed multum pro-

tovestiaria, eius mater, obiurgavit, ut narrabat, filiam, et cum stomacho “at, inquit, scisne, num post mensem venturus sit? et quomodo par eris tantis suslinendis dolorilnis doloribus?" haec mater eius. quod imperatrix itisserat, factuni est: qua re vel in utero obsequium erga parentes meum in posterum satis aperte significabatur. nam ubi adolevi et sapere incepi, matris perinde patrisque amantissinia facta sum. cuius rei tesles milii sunt multi mortalium, praecipue omnes, qui res meas norunt, accedeutibus in testimonium multis, quos parentum rentum causa subii, iaboribus sudoribusque et periculis illis, in quae propler illorum amorem me immisi, neque honori, nec pecuniae, nec ipsi vitae parcens: adeo parentum amor me inflammabat, ut etiam in vitae discrimen eorum causa saepe rne inferrem. sed uondum de his agendi tempus est: redeat oratio ad ea, quae primo, postquam nata sum, tempore mihi acciderunt. omniijus enim, quae solennia sunt in natalitiis imperatoriae prolis, impensius praestilis, acclamationibus videlicet et donis muneribusque, senatus et exercitus principibus dari solitis, magis quam unquam gestiebant ovabaulque

[*](C)[*](D)[*](V. 134)

omnes, maxime qui sanguine imperatrici iuncti erant, qui prae laetitia quid agerent nesciebant. diebus non ita multis inleriectis, corona etiam me et regio diadeinate parentes ornant. Constantinus autem, filius Michaelis Ducae, antea imperatoris, cuius saepe mentionem tionem fecimus, cum regni etiam tum consortium obtineret, et una cum imperatore patre meo donationibus rubramento suliscriberet, et in pompis solennibus tiara indutus incederet, postremo in acclamationibus secundo loco nomiuaretur, quoniam etiam mei in acclaniationibus meutio facienda erat, Constantinum et Annam simul pronuntiabant, qiii acclamationes praeibant; id quod satis longo tempore observatum esse, e consanguineis postea parentibusque meis saepe audivi. erat autem forlasse hoc augurium eorum, quae mihi eventura erant aut prospera aut adversa. sed cum etiam altera imperatoribus filia esset nala, vultu relerens parentes, apparentibus simul virtutis atque prudentiae vestigiis, quae postea in ea eluxere, desiderium eos incessit etiam virilis stirpis procreandae, idque in votis erat. iam indictione undecima etiam puer ipsis natus est. ingenti de ea re gaudio parentes alfecti sunt, neque tristitiae ullum vestigium

[*](P. 168)[*](B) ῥηθήσεται τόπον.

ipsis rellqmim erat, quoniam optata eorum evaserant. populus autem omnis exsultabat, principesque tanto voluptate affectos cernens, eadem laetitia perfundebatur atque gestiebat. aulam gaudii plenam cerneres, nec usquam moeror aut alia ulla cogitatio erat, aliis ex intimo animo laetantibus, quotquot benevoli erant, aliis fingentibus iaelitiain. nam sunt fere qui parent infesto in doniinos animo, sed simulatione plerumque et assentando demereri student prlncipes. nihilominus tamen communem tum cerneres laetitiam, similiter aflectis oHiniljus. ceterum pueruhis fusco erat colore, lata froute, aridulis genis; nasus neque simus erat, neque aduncus, sed fonna inter utrumque media, oculi nigri ingeniumque alacre, quantum ex infanlis corpore coniicere licet, prodentes. Iiunc liliolum cum ad imperaloris dignitatem extollere eique vehit liereditatem Romanorum imperium relinquere cuperent, in magna dei ecclesia eum sacro baptismate initiandum et coronandum curant. hacc igilur porphyrogenitis nobis ah ipsis ortus primordiis contigerunt; quae jiostea acciderunt, suo quidque narrabuutur loco.

[*](C)[*](D)

Imperator Alexius, Turcis ex Bithyniae et ipsius Bospori oris superioribusque regionibus pulsis, cum Solymano pacem fecerat, ut supra narravimus, tum versis in Illyricum habenis, Robertum filiumque eius Boëmundum multa perpessus plane devicerat et occidentem calamilate maxima liberaverat. inde reversus, rursus Turcas, qui Apelchasemo parebant, noii Orieiitem modo invadentes invenit, sed atl ipsam usque Propontidem et marifimas circa rejjiones progressos. iam vero fpioiiiodo Amer Solymas JNicaea proficiscens hiinc Apelchasemum praesidio urbis praefecerit, Puzanus autem, a Persarum sultano in Asiam missus, a sultani fratre Tutuse violiis occisusque sit, Tutusen rursus post superatum Puzanum consobrini eiiis slraiigiilaverinl, narrare incipiam. vir ex Armenia oriundus, Philaretus nomine, fortitudine ac prudentia insignis, ad domesticalus dignitatem ab imperatore Romano Diogene evectus, cum cum quae acciderant Diogeni vidissct, et luce eum privatum esse certo comperisset, quoniam egreoie eum diligebat, fereudum

illud non existimavit. sed defectionem molitns, Antiochiae urbis imperium sibi comparavit. Turcis autem omnem circa regionem quotidie vexantibus, cum quiete frui omnino non liceret, translugere ad Turcas et cirecumcidendum, ut mos ipsis est, praebere se in animo filius eius magnopere institit ab insano consilio patrem revocare; sed auditus non est, meliora suadens. magno igitur moerore affiictus, octo diebus Nicaeam pervenit, Ameremque Solymam, sultauicii dignitatem eo tempore adeptum, adiit, ad Antiochiam obsidendam atque ad bellum patri inferendum concitans. obsequitur Solymas, et cum Antiochiam profecturus esset, Apelcliasemo custodiam Nicaeae commisit, qui omnium ducum praestantissimus esset, ducis nomen eidem tribueus. ipse, Philareti filio comite, post duodecim noctium iter (nam ut improviso adveniret, diebus quiescebat,) Antiochiam pervenit ur bemque statim cepit. eo tempore Charatices Sinopem clam occupavi ubi auri vim satis magnam et regii aerarii pecunias depositas ess

didicerat. sed Tutuses, magni sultani frater, qui Hierosolymis et Mesopotamiae toti et Chalepo atque adeo ad Bagdam usque imperitabat et Antiochia potiri expetebat, ubi Amerem Solymam derecisse et Antiochiae imperium sibi iam comparasse cerneret, copiis omnibus profectus, Chalepum inter atque Antiochiam conscdit. occurrenle Amere Solyma, proelium statim exortum est magnum: in quo postquam ad manus ventum est, Solymae copiae terga dantes effuse fugiebant. maguopere cohortatus Solymas, cum e fuga revocare eos non posset, quantum sibi periculum impenderet, perspiciens, declinavit et ubi in tulo conslitisse sibi visus est, clipeo humi apposito, subsedit. neque tamen latuit populares. accedentes enim ad eum satrapae nonnulli, a patruo ipsius Tutuse se missos dicebant, qui eum accirent; at ille renuit, periculum ex eo metuens. instantibus autem tatrapis, ubi vi resistere nun poterat, quippe qui solus esset, eductum e vagina gladium in sua intrusit viscera, transfossoque corpore malus male periit. statim igitur quae reliquae erant Ameris Solyniae copiae, ad Tutusem transeunt. his magnus sultanus auditis, cum Tutusem potentiorem iam factum metueret, Siauso ad imperalorem mis-

so, affinitatem eius ambit, pollicens, si voti compos fieret, abducturum se Turcas ex cunctis orae maritimae regionibus et casteila ibi sila traditurum omnique studio auxiliaturum esse. quem ubi conspexit imperator et sultani litteras legit, afinitatis quidem nullam habuit rationem; ceterum Siausum, prudentia eius perspecta, interrogavit, cuias esset et quibus parentibus ortus. eo respondente, matrem sibi ex Iberis fuisse, patrem tamen Turcam, imperator omnem curam adhibuit, ub sacro is baptismo se initiandum praeberet. annuit Siaus fidemque imperatori dedit, se domum non rediturum, ubi divini parliceps baptisinatis factus foret; cupmue ipsi mandatum esset scriptis a sultano litteris, ut si imperator ad affinitatem iungendam paratus esset, omnes qui urbes maritimas tenerent satrapas inde pelleret, exhibitis sultani litteris, quibus id praescriptum esset, imperator persuasit Siauso, islo diploinate uteretur et, expulsis hoc modo satrapis, in urben rediret. itaque libentissime Sinopem primum profectus, Charaticem, sullani litteris ostensis, inde eiecit, ne ano qui-

[*](D)[*](P. 171) προχειρίζεται.

dem obolo ox regia pecunia potitum. accidit enlm tale quippiam. Sinope egrediens, cum inimaculatae dominne nostrae deiparae templum violasset, daemoni velut ultori per divinam providentiam traditus, iacebat spumam agens; atque ita furore agitalus agitatus, urbe exiit. praefecturam autem Sinopes Constantino Dalasseno Siaus tradidit, qui ab imperatore ad id ipsum missus erat. dein reliquas urbes circuiens, sultani scripto satrapis monstrato, eos eiecit imperatorisque satrapis urbes commisit. haec postquam Siaus perfecit, ad imperatorem reversus, sacrum baptismum accepit, multisque muneribus ornatus, etiam Anchiali dux creatus est.

Caede Ameris Solymae per totam Asiam vulgata, quicunque satraparum urbibus et oppidis praefecti erant, suam quisque arcem detinebant sibique vindicnbant. etenim cum Apelchasemo, Antiochiam profecturus, Nicaeae custodiam committeret, compluribus satrapis oram maritimam et Cappadociam omnemque Asiam, ut narravimus, tradidit, ut quem quisque locum sortitus esset, eum tueretur, quoad ipse inde redirct. Apelchasem, archisatrapa tum teniporis Nicaeae,

[*](C)[*](V. 137)[*]()

rnm hanc urbem obtineret, ubi etiam sultanicium erat, et fratri suo Pulchasae Gappadociam concessisset, securus erat, sultanicii dignitatem assecuturum se sperans atque in manibus iam tenere ratus: alacer enim erat atque ad pericula promptus: neque se finibus rerura suarum continebat, sed missis, qui praedam agerent, Bithyniam universam depopulabatur usqne ad ipsain Propontidem. iisdem igitur, quam antea, artibus imperator usus, et praedatores repressit, et Apelchasemum ad pacem ineundam adegit. sed cum clandestina adversus se consilia eum semper agitare intelligeret et foedus procrastinare, validum contra eum exercitum mittendum censuit. itaque Taticium, cuius sacpe narratio mentionem fecit, cum copiarum vi idonea Nicaeam misit praecepilque, ut caute atque prudenter hostes aggrederetur, si quando contingeret, ut extra urbem aliquibus occurreret. Taticius, cum eo advenisset et aciem muris, nemine Turcarum tum obstante, adniovisset, Turcae, numero ad ducentos, portis erumpunt et agmine in eum invehuntur. quos conspicati Galli,

[*](P. 172)[*](B)

(erant enim sat multi,) recla in eos vehcmenti impetu, longis nnnati hastis, feruntur, multisque vulneratis, reliquos in arcem repellunt. quo facto, Taticius eodem rursus ordine stetit usque ad solis occasum; cumque nemo Turcarum extra portas conspiceretur, regressus ad Basileam castra posuit, quae duodecim stadia ab Nicaea abest. nocte autem rusticus eum adiit, qui Prosuchum cum quinquaginta millium exercitu appropinquare affirmavit, ab eo qui nuper fuctus esset sultano Pargiarucho missum. de quibus cum Taticius etiam ab aliis certior factus esset, quoniam tantae hominum multitudini copias suas imparcs erant, abiecto priori consilio, satius existimavit, exercitum totum incolumem servare, nec copiis multesimis adversus longe plures validioresque pugnantem, summam rei perdere. itaque ad urbem regiam animo converso, νυ Nicomediam revertere statuit. sed Apelchasem cum de muro eum Cpolin versus iter iam ingredicntem cerneret, eductis copiis secutus est, ut si suo eum loco caslra metatum conspiceret, aggrederetur. Preneti assequitur Talicium, pu-

gnamque fortiter committit. at Taticins, exercitu celeriter in aciem constituto, Gallos primum in barbaros impetnm atque impressionein facere iussit; qui hastis correptis longis, effusissimis habenis, velut ignis barbaros invadunt et, disiecta eorum acie, in fugam effusam vertunt. sicque in urbem regiam per Bithyniam Taticius reversus est. verum Apelchasem quiescere omnino noluit. appetebat enim imperii Romani sceptra, sin minus, totam certe oram maritimam ipsasque adeo insulas. talia igitur aftectans, primum piraticas naves exstruere decrevit, occupata Cio, quae urbs Bithynorum est maritima; consiliumque bene ipsi procedere videbatur, cum naves iam exstnierentur. neque id imperatorem latebat; qui armatis statim, quas ad manum habuit biremes et triremes ceteraaue navigia, Manuelem Butumitem classi praepositum contra Apelchasemum misit mandavitque, ut festinaret semiperfectas Apelchasemi naves incendere, quocunque in statu eas reperiret. etiam Taticium terra cum copiarum vi satis magna adversus eum misit. utroque urbe egresso, ubi Butumitem mari niagna celeritate iam adveutautera Apelchasem conspexit hostesque

etiam terra appropinquare comperit, cum locum, in quo erat, iniquum duceret, quod is asper, angustus sagittariisque nequaquam commodus ad arcendum Romanorum equitatum esset: castris motis, co- pias loco idoneo collocare slaluit. itaque locum petiit, ab aliis Halycas, ab aliis Cyparissium dictum. at Butumites mari advectus, celerius quam dici potest naves Apidcliasemi conibussit; postridie terra etiam Taticius advenit, et exercitu idoneo loco disposito, a prinia luce ad vesperam non intermisit modo velitari, modo cominus cum Apelchasemo pugnam conserere, per totos quindecim dies. Apelchasemo autem nequaquam cedente, sed forliter resistente, Latini morae pertaesi, quamvis loci opportunitate parum adiuvarentur, tamen vel solis sibi ut cum Turcis congredi liceret, instabant. quae res etsi Taticio non satis probanda videbatur, tamen quoniam quotidie copias Turcicas Apelchaseino accedcre videbat, Latinis obsecutus, acie sub ortum solis instructa, pugnam cum Apelchasemo capessivit multi

[*](D)[*](P.174)

tiinc caesi Tnrcarum, multi capti. plurimi terga verterunt, nulla ne vasorum quiclem supellectilisque cura habita; ipse Apelcliasem Nicaeam recta contendens, vix evasit. Taticii autem milites, multa potiti praeda, in castra redennt. his imperator auditis, pro ea qua poliebat peritia hominum quantumvis pervicaciuin animos flectendi, litteras ad Apelchasemum cledit, quibus suasit, ut inanibus istis conatibus desisteret, neve aerem diutius verberaret, sed ad se potiua veniret, ut et multis superscderet laboribus, et larga munera honoresque adipisceretur. Apelchasem cum etiam Prosuchum didicisset arces a satrapis quibusdam occupatas obsidere, iamque obsessum adventare Nicaeam, necessitate necessitate, ut aiunt, in virtutem versa, quoniam idem nientem imperatoris perspiceret, animo fidenti pacem amplectitur, confecta inter utrumque pace, imperator etiam alterum commodum spectans, cum aliter perfici non possent, quae intenderat, in urbem regiam eum invitat, ut et dona acciperet et iucunditati se daret, sicque domum revertertur. obsequitur Apelchasem, et Cpolin pro-

fectus, benignissime habitus est. cum autem Nicomediam (urbs ea primaria est Bithyniae,) Turcae, qui Nicaeae imperitahant, tenerent, inde pellere eos imperalor in animo hahens, alteram ad mare arcem exstruendam interea censuit, dum solennia, quibus illum colebat, celebrarentur. itaque reluis omnihus ad usum necessariis nna cum ipsis strtictoribus in naves oncrarias impositis dimisit eas, postquam Eustathio, classis drungario, cni aedificandi curam commiserat consiliumque coramunicaverat, praecepit, ut si forte Turcae praeterirent, rent, eos humanitate prosequeretur et donis ad satietatem impleret, praeterea significaret, haud inscio Apelchasemo arcem cxstrui, denique omne navigium Bithyniae ora urceret, ne quae licrent iste resciret. interim Apelchasemum non destitit quotidianis demereri muneribus, ad balnea, ad ludos equestres, ad venationes invitare, praeterea ad lustrandas columnas in plateis positas adhortari. quin etiam certamen equestre eius gratia aurigas apparare iussit in ihealro, quod magnus olim struxit Constantinus, atque ut eo quolidie irel equos-

[*](D)[*](P. 175)

que probari spectaret, incitavit. id fecit eo consilio, ut dum tempus hic tali modo tereret, istis spatiura ad aedificandum daretur. exstructa autem arce, ubi propositum ad finem pervenit, maioribus etiam donatum muneribus et angusti dignitate affectum, foedere confirmato, honorificentissime itinere maritimo dimisit. cumque is de arce exstructa certior factus esset, quanquam animum eius id pungebat, tamen silentio rem scire se dissimulavit. tale quid etiam de Alcibiade narratur. sic enim et ille Lacedaemonios fefellit, qui Athenas refici non permitterent a Persis deletas. postquam praecepit, ut Athenienses urbem renovarent, ipse legatus Lacedaemonem profectus est; ubi cum legationis tempus traxisset eiusque aedificandi otium dedisset, perfecta demum fraude, Lacedaemonii Athenas restitutas esse audierunt, cuius quidem fraudis egregiaememinit etiam Paeanieus alicubj in orationibus suis. tale etiam patris mei consilium, vel potius Alcibiade etiam prudenlius. nam spectaculis aliisque voluplalibus barba-

[*](B) ἀπέλυσε πόλεως.

nim demerens et de die in dieni detinens, arcem exstruxit; atque perperfecto demum opere, ex urbe eum dimisit.

Ceterum Prosucli, poslquam cum ingenti copiarum vi, ut exspectabaLiir, advenit, Nicaeaiu obsidione cinxit, prout Talicio nuntiaverat, qui noctu eum paulo anle adierat. tres inenses in obsidioue urbis perseveravit. in summas autein angustias ubi qui inlus eraut et ipae etiain Apelchasem se compulsos esse auimadverterunt, ueque resistere diutius Prosucho potuerunt, legatis ad imperatorem missis, auxilium petierun, satius satius se putare dicentes servos illius nominari, quam Prosuclio manus dare. is statim ex copiis, quae forte aderant, praestantissimos elegit, eosque cum vexillis argentoque clavalis sceptris suppetias neque tamen tamen aperte auxitiaturus Apelchasemo exercitum misit, sed ex imperatoris mente auxilium in perniciem Apelchasemi erat. duorum enim imperii Romani hostium inter se certantium succurrendum crat imbecilliori, non quo validior fierct, sed ut alterum depelleret, alteri urbem eriperet eamque extra imperii orbem tum positam recuperaret, et paulatim inde aliis atque aliis po-

o [*](Ρ. 176)[*](Β)

tilus, imperii Romani fines dilataret; qui quidem admodum contracti erant, praesertim ex quo Turcarum res validiores factae sunt. nam fuit, cum termini imperii Romani columnae illae eraut, quae orientem et occidenlem finiunt, aiterae in occidente, quae Herculis dicuntur, in oriente alterae, quas ad Indorum fines Racchus posuit. latitudo enim quanta fuerit imperii Romani, dici non potest: quippe Aegyptus, Meroe , Troglodytice universa et quae zonam torridam adiacent regiones aii australi parte, ab altera autem Tiiule celeberrima et quotquot gentes boreales terras incolunt, quorum capitibus axis borealis imminet, Romanorum imperio parebant. at his temporibus ab oriente Bosporus vicinus , ab occidente Adrianopolis regnum Romanorum terminabant. imperator autem Alexius, veluti manibus propellens barbaros ab ulraque parte instantes atque Byzantio quasi ex centro circumiens , imperii orbem dilatavit : ab occidente Adriaticum mare , ab oriente Eupliratem atque Tigridem terminos constituit. atque in prJslinam saue felicitatem imperium restituissel, nisi bella

[*](C)[*](D)[*](V.141)

rnnlinua et frequenles labores periculaqiie ( nam utrimque impera- tori et crebra et magna subeunda eraut pericula) a proposito eum deduxissent. sed, ut initio dixi, exercitum Nicaeae tyranno Apelchamo non eo consilio misit, ut illum periculo eriperet, sed ut sibi vitoriam pararet. neque taiuen fortuua coeptis eius adspiravit. ila res se habuit. qui auxilio niissi crant, ubi ad oppiduluin perveueriint , a doiuino Georgio vocatuni , Turcae portas exteniplo ipsis aperuerunt. Jii supra portain orientalem in pinnas niiiroruni asceuderunt, signisque ac sceptris congestis, clamoreiu sustulerunt continuum. qua re perterriti, qiii urbein obsidebant, noctu discesserunt, ipsum iniperatorera advenisse rati. Romanae autem copiae in urbem reverterunt, cum se non pares esse sentireut excipieudis Persis, quos ex intimis imperii Turcici regionibus rursus adventuros sperabant.

Interim sultaniis , diu cxspectato Siausi reditu , ubi morari (??)m vidit coinperitquc , illum dolo Cjaratocen Sinope eiecisse, sarumque baptismum suscepisse , et in occidcnlem ab imperatore mis-

[*](Β)[*](C)

sum esse , in ducis Anchiali dignitatem evectum , indignabatur atque aegre ferebat. itaque Puzanum rursus cum exercitu adversus Apelchasemum raittendum , simulque litteras ad imperatorem eidem tradendas statuit, in quibus de afllnitate cum eo coniungenda agebatur. scriptae autem erant in hunc modum. "audivi, imperator, de rebus tuis, ut accepto Romanorum imperio, statim ab initio in muita certamina incideris, utque sopito Latino tumultu, Scythae contra te bellum parent, et ipse Amer Apelchasem foedere, quod cum Solyma tlbi erat soluto,usque ad ipsam Damalim Asiam vastet. si ergo vis et Apelchasemum ex istis partibus expelli, et Asiam ipsamque Antiochiam imperio tuo restitui, mitte tuam ad me filiam, sponsam filio meo natu maximo mihique nurum futurain. quod si feceris, nullum libi in posterum impedimentum obstabit, sed oinnia facile perficies , me adiuvante, non per orientem solum, sed usque ad Illyricum et occidenlem universum , auxilio usus copiarum, quas tibi mittemus.’ liaec giitur Persarum sultanus. Puzanus aulcm , admotis Nicaeae copiis urbeque ilerum atque saepius frustra teutata, cuni Apelchasem

[*](D)[*](Ρ. 178)

fortiter resisteret atque auxilia ab Alexio et pelerel et acciperet, ad ceteras urbes oppidaque expuguanda animum advertit; indeque profectus, castra ad Lampen posuit, qui fluvius est circa Lopadium. is ubi discessit, tredecim Apelchasem mulis tantum auri imposuit, quantum lerre poterant , atque ad Persarum sultanura profectus esl, donum allatiirus, ne praefectura sibi ahrogaretur. assequitur eum ad Spacha coinmoranlem; sed cum ne in conspectum quidem ab sultano admitteretur , intemunciis utebatur; quibus vchementer instantibus, ille "quoniam semel inquit, inquit, Ameri Puzano provinciam istam ipsi eam eripi nolo. det ergo Apelchasem aurum atque ad Puzanum se conferat, quocum, ut volet, de rebus suis agat. quidquid illi visum fuerit, etiam mihi placehit." diu igitur ihi commoratus, cum multum sollicitando nihil profecisiel, ad Puzanum iter ingressus, ducentis obvius fit viris lectis atque satrapis , qui a Puzano adversus eum missi rant. neque enim hunc latuerat, Apelchasemum Nicaea profetum esse. isti captum laqueo ex nervo torto strangularunt. quan-

[*](V. 142)[*](Β)[*](C)

qnam eius rei auctor ex mea qnidem sententia non Puzanus erat, sed sultanus ipse , qui insidias Apelchasemo strui iusserat. hactenus de Apelchasemo. imperator, lectis sultani lilteris , ne advertere quidem animum ad ea , quae significata sibi erant, voluit. quomodo enim? regia filiola, quam illius natu maximo filio desponderi epistola postulabat, sane erat infelicissima, ut apparet, si in Persidem profecta, regni facla esset consors quavis egestate tristioris. sed neque divina id lex sinebat, neque imperator liaec ita perficienda censebat, vei si in summas angustias res suae redigerentur. risit igitur statim, cum primura litteras legeret, barbari spem, quam a daemone ei suggestam csse dicebat. sed de affinitale licet ita imperator sentiret, tamen inani spe suitani animum suspeudi oportere ratus , Curticium cum tribus aliis arcessivit eosque legatos ad eum misit cum litteris, quibus pacis conditionem libentissime se accipere postulataque concedere significabat; expeteus simul et ipse alia quaedam, quibus lempus duceretur. sed priusquam Byzantio missi legali Ghorasanum pervenisseut , audita

[*](D)[*](P.179)

siiltani caede , reverteriint. nam frater eius tutuses, postquam et Amerem Solymam et generum ex Arabia adversus se profectum occidit, insolentia inflatus, cum sultanum de pace cum imperatnrc agere comperisset, ad fralris necem animum advertit. duodecim igitur Chasios, ut Persarum lingua dicuntur, caedein spiraiites arcessivit et legatorum nomine nomine ad sultanum statim misit, simul fraudis rationem indicans, "ite, inquit, atque primum prae vobis ferte arcana quaedam sultano vos nuntiattiros esse : adinissi, quasi ad aurem loqui velitis, accedite et statim fratrem meum " legati igitur vel potius sicarii, ut ad convivium seu eptilas missi, alacres ad sultani caedem properaruut. ebrium cum eum invenirent, quoniam omni libertate utebantur, iis, quibns custodia sultani credita erat, procul stantibus, aiccdebant ad eum gladiisque, quos sub ala gestabant , eductis, infclicem illico interficiunt. talis enim est ista Chasiorum gens, quae sanguine delectetur et voluptuosissimum ducat gladium in homi-

num visceribus figere. ceterum, si forte eo ipso momento alii aggressi eos discerpunt, summo honori talem mortem habent, velut paternam hereditatem cruentum istutl artificium alius ah alio accipientes atque rursus tradentes. illorum quidem nenio ad Tutusen reversus est, cum mercedem quasi sceleris contrucidati darent. Puzanus, ut haec andiit, in Chorasanum cura copiis omnibus movit; appropinquantem excepit occisi sultani frater Tutuses. pugna statim cominus commissn, postquam strenue uterque exercitus pugnavit, et neuter neutri victoriam (loncessit, Puzanns etam lethali vulnere percussus cecidit, fortiter pugnans et universos conturbans ordines, milites eius fuga salutem pertierunt, alii alio dispersi. Tutuses autem victor inCliorusanum rediit, iam sultanicii dignitatem adeptum se ratus. sed periculum capiti eius impendebat. etenim occisi Taparae sultani filius, Pargiaruch. obviain ei factus, velut leo gavisus est, qui magnum in corpus inciderit, ut poeta ait, atque omnium virium contentione eum aggressus, Tutusis copias disiecit, disiectasque sumina vi persecutus est. cecidit et ipse Tutuses, ad Novati instar inflatus. Apelchasemo cum pecuniis ad

[*](P. 180)[*](Β)

Chorasani sultanum profecto, ut supra narravimus, frater eius Pulcliases Nicaeam occupavit, de qua re imperalor cerlior factus, largissima ei dona pollicitus est, si urbe sibi tradita decetleret. Pulchases conditioneni non aspernabatur quideni, sed Apeicliasemum repiciens cunctabatur, et alias atque alias morae causas adversus imperatorem praelendebat, suspendens quasi eiim, re vera fratris reditum operiens. interim tale quid contigit. trucidatus a Chasiis Chorasani sultanus Aineris Solyinae filios duos ceperat. hi post illius necem ex Chorasano aufugientes, Nicaem celeriter se conferchant ; quos conspicati, qui Nicaeae erant, tumultuantes ingenti gauilio exceperunt; eperunt atque Puchases Pulchascs ut paternam hereditatem Nicaeam sine nora ii3 tradidit. eorum natu maior , Clilxiasthlan nomine , sultanus creatus, uxores et liberos eorum , qui tum Nicaeae degehant , arcessivit eamque urbem incolere iussit, in qua urbo sultanorum, ut dixerit aliquis, domicilium rursus collocavit. ita Nicaeae rebus constitutis, Pulchasen praelectura movet, et archisatrapae Muchumeti princi-

[*](C)[*](V. 144)[*](D)

patu tradito satraparuin, qiii Nicaeae erant, ipse liunc ibi relinquens, adversus Melitenein profectus est.

Elclianes auteiu arcliisatrapa, occupatis Apolloniade et Cyzico, quae urbes niari adiacent, inaritimain orain universani infestam habebat. qtio iinperator aiidito, navigiorum, quae ad manus erant, (nain classis nonduin erat parata,) satis niulta expedivit, et luachinis niilitibusque fortibus inipositis, Eupliorbeno Alexandro, qui et genere et virtute ciarus erat , iinperiuin eoruin tradidit, atque adversus Elclianein euin misit. is ubi Apolioniadein pervenit, urbein statim adortiis, post oppugnationem sex ilieruin, ne noctu quideni plane omissam, exteriorem arcis circuitum occupavit, quod proinurale liodie vocari solet. Elclianes autein lortiter obstitit, auxilia mox adventiira sperans. cumque revera barbarorum exercitum satis magnuin subsidio Elcliani venire Alexander aniinadverteret , suos autein ne multesimam quidem advenientiuin copiarum partem esse ; satius duxit, quamvis

[*](Ρ. 181)[*](Β)

victoria non reportata, suos incolumes servari. sed res suas in summas angustias adductas esse cernens, neque ullam salutis viam superesse, ad mare tendere statuit , et navigia ingressus, secundo fluvio eo traiecit. odoratus Elclianes Alexandri consiliiim, praeoccupavit lacus ostium et fluminis pontem, in quo etiam templum dudum a sancta Helena in honorem magni Constantini exstructum erat , unde appellationem pons iste hodieque habet. ad istud igitur ostium et in hoc ponte milites fortissimos ab utraque parte dispositos navigiorum transitum exspectare iussit. iam cum omnes naviculis illis , quas dixi, per lacus ostium vecti , in insidias ab Elchane structas inciderent , imminentis periculi metu nescii quid agerent, navibus ad littus appulsis, in terram egrediuntur. quos ubi Turcae assecuti sunt, gravis committitur pugna. multi nobilium hominum capti, multi etiam fluvii orticibus hausti sunt. quibus cognitis, imperator cladem inultam non erens, Opum cum idoneis copiis terrestri itinere adversus eos misit. qui ostquam Cyzicum pervenit , statim urbem cepit. electos autem e co

[*](C)[*](D)[*](V. 145)[*](Ρ.182)

piis suis viros fere trecentos , munitionibus accedere paratos atque ad pericula promptos , adversus Poemanenum misit; qua arce illico occupata, qui intus erant partim trucidnntur, parlim capti ad Opum mittuntur; hic ad imperatorem celeriter eos misit. ipse inde profectus, Apolloniadem pervenit eamque irbem obsidione clausam tentare non destitit. Elclianes, deficientibus tum quidem copiis , oppidum ultro tradidit atque una cum consanguineis ad imperatorem transiit. a quo cum alia innumera, tum quod maximum est , sanctam evangelii lucem consequitur. qui Opum sequi nolnerant, Scaliarius et qui postea hyperperilampri i. e. clarissimi titulo ornatus est * * *, (archisatrapae hi quoque erant ex illiistribus) cum audissent, quanta humanitate ac munificentia ab imperatore exceptus Elchanes esset, accesserunt et ipsi et quae vellent consecnti sunt. quippe erat imperator religiosissimus, atque virtute et rognitione, ut ita dicam, omnis pietatis sacerdos summus. paratissimus idem ad praecipiendum dogma nostrum, atque apostolicus et volnntate et oratione, fidei nostrae con-

ciliare cupiebat non nomados tantum istos Scythas , sed etiam Persidem universam et quotquot Aegyptum Libyamque incolunt barbari , Moamethis sacris initiati.

Sed de his satis. graviorem autem et maiorem supfriora in imperium Romanum impetum cum enarratura sim, ab initio rursus repetenda res est: nam alii ex aliis ciebantur fluctus. gons quaedam Scythica, a Sauromatis quotidie vexata , relictis sedibus, ad Danubium descendit. cumque necesse ipsis esset cum iis, qui Danubium pacisci, pacisci, consentientibus omnibus, conveniunt principes, Tatum et Chalem et Seslhlabum et Salzam, (nam oportet nominatim laudare viros inter barbaros nobilissimos, licet historiae elegantiam vocabla deforment,) quorum ille Dristrae praeerat, reliqui Bitzinae ceterisque oppidis. cum his igitur ubi pacti sunt , secure Danubio traiecto, finitimas rogionos depopulbatur oppidaque nonnulla occupabant. sed Traulus iste Manichaeus cum iis , qui eum secuti erant, et qui oppidum, in Roliatobes colle positum, tenebant ipsi obnoxii, de

quibus supra pluribus egimus, ubi de Sytharum rebus audiere, quod dudum jiarturierant, enixi sunt. occupatis enim viis asperis et angustis, Scythas arcesserunt, Romanorumque dehinc ditionem universam infestam habebant. siquidem Manichaei natura bellicosissimi ac sanguinis, veluti canes, cupidissimi. haec ubi imperator Alexius accepit, domesticum occidentis Pacurianum, quem exercitus ducendi disponendique et aciei instruendae quaui maxime peritum cognorat, una cum Brana, qui et ipse fortissimus erat, coactis copiis, adversus eos proficisci iussit. is cum ad Scythas pervenisset, qui superatis angustiis citra Beliatobam castra posuerant, eosque innumeros esse cerneret, proelio statim abstinuit, satius ducens copias suas, in praesenti pugna non commissa, servari, quam proelio inito acceptaque clade multos perire. sed Branae, qui ad pericula promtissimus atque audax erat, haec non placebant. domesticus, ne pugnam differendo ignaviae suspicionem subiret, Branae importunitati

[*](V. 146)[*](Β)

cedens, poslquam arma capere omnes iussit atque in aciem collocavit, Scythas aggressus est, mediam ipse obtinens aciem. sed quoniam ne multesimam quidem hostium parlem Romanus exercitus aequabat, solo aspectu perculsi sunt omnes. tamen congressi cum Scythis, muiti in pugna occisi sunt; ipse Branas morlifero vulnere ictus cecidit; domesticus autem strenue pugnans et saepius in hostes invectus, ad fagum offensus, animam exteinplo efflavit; reliquus exercitus alii alio dispersi sunt. quo nuntio accepto, impcrator qui in proelio occubuerant, et singulos lugebat et universos simul; domestici autem mortem magis etiam deplorans, lacrimarum vim effudit; quippe quem praecipue diligeret, etiam ante imperium acceptum. neque tamen propterea animo concidit, sed Taticium arcessitum cum pecunia multa Adrianopolim misit, qui et annua militibus stipendia solveret, et coactis undecunque copiis, exercitum satis magnum rursus pararet. Uberto-

pulum autem, relicto Cyzici praesidio idoneo, cum solis Gallis ad Taticium celeriter pergere iussit. hic cum Latinos atque Ubertopulum videret, confirraato animo, (nara idoneum ante exercitum conscripserat,) statim adversus Scythas profectus est. Philippopolin ubi pervenit, in ripa fluvii ad Blisnum fluentis castra metatus est; cumque Scythas a pabulatione redeuntes cum praeda multa atque captivis videret, licet nondum vasa intra vallum deposuisset, iustam in eos militum partem immisit. ipse, armis captis omnibusque se comparare inssis, aciem instruxit et praemissos milites secutus est. ubi Scythas cum praeda et captivis sese reliquo Scytharum exercitu in Euri ripa considentium adiunxisse vidit, bifariam exercitu diviso, classicum utrimque cani iussit, et magno cum clamore barbaros invadit. pugna couserta acri, Scytharum plurimi occubuere, multi dispersi fuga servati sunt. Taticius praeda omni potitus, victor Philippoplin perrexit. ibi cum exercitum omnem collocasset, circuraspiciebat, unde

[*](Β)[*](C)[*](V. 147)

et qua ratione barbaros itenim aggredi posset. verum ciim iunumeras eorum copias esse intelligeret, exploralores dimisit, qui de Scytharum rebus crebro certiorem se facereut. reversi speculatores, maguam barbarorum multitudinem circa Beliatobam versari finitimamque regionem diripere nunliarunt. Taticius, qui adventum Scytharum exspectaret, nec tanlo numero pares haberet copias, plane consilii inops, in angustiis erat. tainen ferrum eacuit atque ad pugnam milites cohortatus est. interim advenit, qui barbaros adventare unntiavit iamue prope adesse contirinavit. Taticius statim in armis erat, et exercitu omni arnia capere iusso, Euroque illieo traiecto. coliortcs turmatim disposuit ipse mediam aciem tenuit. barbari, qui suo more aciem instruerant copiasque suas proelio paraverant, videbantnr quidem pugnae occasionem quaerere et adversarios provocare. sed uterque exercitus timore congressum differebat; Romani enim innumeram

Scytharum multitudinem metuebant, Scythae percellebantur, cum omnes loricis viderent instructos et signa et vestes splendidas et relucentem inde nitorem, siderura radios referentem. soli oninium Latini audaces atque temerarii pugnam occupare poscebant, dentes simul atque gladios exacuentes. Taticius autem eos coliibuit. erat enim animo prudenti et sagax in suspicandis rebus futuris. postquam uterque exercitus, diun alter alterius impetum exspectat, sed ne ullus quidem ex militibus neutra ex parte in medium equitare audet, ad solis occasum constitit, dux uterque in castra revertit. idem duobus factum est diebus. verum licet ad pugnam duces se pararent et aciem utroque die instruerent, quoniam neuter pugnam capessivit, tertii diei diluculo Scythae retro cedunt; qno animadverso, Taticius statim eos sequitur; sed pcdes, ut aiunt, ad Lydium currum. nam occupantes Scythas Sidoram (vallis id nomen est) cum assecutus non esset,

universas copias Hadrianopolin rednxit, Gallisque ibi relictis, militibus autem in suam quoque patriam dimissis, cum parte aliqua cxercitus ipse in urbem revertitur.

Ineunte vere Tzelgu, angiistias Danubio superiacenfes transgressus, (dux hic erat supremus Scythicae militiae,) exercitu octo-

pinta fere millium, ex Sauromalis Scythisque coiiflalo, nec exiguo Dacorum numero, quorum Solomo qui dicebatur dux erat, urbes Chariopoli vicinas devastabal; atque ipsa etiam Chariopoli occupata praedaque multa abducta, in loco consedit, qui Scotinum dicitur. quibus cognitis, Nicolaus Maurocatacalo et Bebetziota, nomen a patria sortitus, cum copiis, quibus praeerant, Pamphyium profecti sunt. cumque eos, qui vicos adiacentium regionum incolebaut, in urbes viderent castellaque summa trepidatione festinantes, Pamphylo quod dicitur relicto, oppidulum Cule petunt copiis omnibus. Scythae, scopum qui dicitur exercitus Romani (vocabuluin hoc iisitatuin est militibus) odorati, pone sequuntur, vesligiis quasi exercitus Romani insistentes. die iam illticescente, copias Tzelgu in aciem collocavit, el pugnam cum Maurocatacalone committere in animo habuit. sed hic cum lectis nonnullis centurionibus iugum, quod supra planitiem incehat, ascendit, barbarorum copias speculaturus ; couspectaquo Scytharum multi-

tudine , flagrabat quidem dimicandi cupiditate, sed cunctabatur cum Romanum exercitum ne minimo quidera barbarorum numero parem esse videret. reversus cum centurionibus totius exercitus et ipso lohanniace deliberavit, anne aggredi Scythas conduceret. quibus proelium suadentibus, cum et ipse ad hoc potius propensus esset copiis in tres partes divisis , bellicum cani iussit et barbaros adortus est. multi eo tempore vulnerati sunt, nec pauciores caesi; quin ipse Tzelgu, postquam fortiter pugnans totas conturbavit phalanges, lethali vulnere accepto, aniinam efflavit; plerique fugientes in rivum Scotino qui dicitur et Cule raedium prolapsi, suffocantur, a se invicem conculcati. splendida igitur de Scythis victoria reportata, Romani urbem repetierunt. ubi cum munera atque honores pro merito ab imperatore accepissent, cura magno domestico occidentis nuper creato, Adriano Comneno, imperatoris fratre, redierunt.

Illi hoc raodo ex Macedonia atque Philippopoli vicinis regioni-

[*](V. 151)[*](D)[*](Ρ. 190)

bus propulsi, ad Istrum reversi consederunt et tanquam suam Romanorum ditionem finitimam summa licentia incursabant. quod cum audisset imperator, intra Romani imperii fines non perferehat Scythas hahitare; simul etiam verehatur, ne angustias montium denuo transgressi, peiora etiam quam antea perpetrareut. itaque exercitu instructo beneque armato, Adrianopolin profectus est; unde hardeam movit, locum inter Diampolin et Goloen situm. ibi gregorium Euphorbenum ducem creatum Dristram mari tendere iussit; imperator ipse quadraginta dies illic commorans, omnes undecunque copias contraxit. idoueo autem collecto cxercitu, deliherahat expediretne, angustiis superatis, pugnam cum Scythis committi, otium omnino iis dandum non osse censens. nec iniuria. neque enim uno ex quatuor anni temporibus coephtae Scytharum incursiones sequenti desiuehant, ut vel a verc usque ad aestatem vel etiam ab hieme ad autumnum lurarent; neque unius orbis hanc claamitatem circumscribebat, sed

[*](Β)[*](C)

per annos multos Romanornm res perturbabatur, quanquam e mnllts pauca tantum memoravimus. neqne in diversas trahi puterant partes, licet imperator saepe vario modo eos tentaret, sed ne clam quidem ad eum quisquam transiit, cum firmo adhuc et constanti animo essent. Nicephorus igitur Bryennius et Gregorins Manrocatacalo, qnem imperator a Scythis captum qnaciraninta millium pretio redemerat, ad Istrum cum Scythis acie decertari neutiquam probabant; Palaeologus autem Georgins et Nicolaus Manrocatacalo, et si qui alii inventute florebant, imperatori obnoxii Haemi valles transire alqne ad Istrum pugnam cum Scythis committere suadebant. quibus accedebant etiam Diogenis imperatoris duo filii, Nicephorns atque Leo, qui patre imperinm iam adepto, in purpura nati, porphyrogeniti appellabantur. purpura autem aedificium est in regiis acdibiis, ab ipsa basi usque ad tecti initium quadrata exstructum forma, hinc in pyramidem desinens, mare versns ad portum spectans, in quo lapidei sunt boves leonesqne. marmore autem et solum constratum est et parietes inducti sunt: non vulgaris quidem generis, nec quale ex pretiosiore marmore

facilius parari potest; sed ex eoriim est lapidum niimero, quos Roma veteres imperatores deportarunt. estis lapis purpureus fere totus, nisi quod puncta quaedam candida ad arenae instar inspersa sunt. ab huius igitur marmoris colore purpuram, aridtror, aedificium maiores vocaruntsed redeo ad rem. cum igitur tubae cantus iter ad Haemum utpote adversus Scythas omnibus indiceret, Bryennius, ut imperalorem ab incepto revocaret, multam dedit operain; cumque non persuaderet, ad extremum" “scito, inquit, imperator, Haemum si uorum qui velociores sint, experiere." quae verba, quid sibi percontanti cuidam, “fugientibus nimirum omnibus" it hic vir, licet ob defectionem luce privatiis, rerum bellicarum et ercitus in aciem collocandi peritissimus atque prudentissimus. quo tem casu excaecatus sit, cuius mentionem modo fecimus, Bryennius defectionem vel potius rebellionem adversus imperatorem Botanian, utque a Commeno Alexio magno tunc temporis occidentalium

atque orienlalium copiarum domestico captus, Borilo traclitus sit integris etiam tum oculis, id qui accuratius cognoscere cupiunt, ad summum remittimus Caesarem. nam Caesar hic et Alexii Romanorum sceptra iam adepti gener erat, et Bryennii illius nepos. verum haec memorans confundor animo luctuque afficior, praestans enim consilio is erat et eloquentia praestantissimus; robur, agilitas, forma, postremo quaecunque sunt animi corporisque bona, ea coniuncta universa hominem ornabant; unum enim illum in omnibus rebus praestantissimum et natura edidit et deus finxit; et qualem Achillem Homerrus antiquitus celebravit, talem dixerit quispiam Caesarera meura inter omnes, qui sub sole sunt, extitisse. hic igitur Caesar cura rei militaris peritissimus esset, litterarum non erat expers; sed omnes libros evolverat, omnibusque artibus imbutus, magnam sibi prudentiam comparaverat et nostrarura rerura et exteruarum; postea etiam ad historias scribendas animum appulit opusque iussu dominae ac matris meae, imperatricis Irenes, exaravit laude et lectione di-

gnum, quo rerum a patre meo ante sumptas imperii habenas geslarum historiam contexuit. in quo libro Bryennii res accuratius enarrat simulque et avi calamitates verissime tradit, et soceri praeclara lacinora refert, neque quidquam mentitur, licet utrique, affinitate alteri, alteri sanguine iunctus. horum mentio etiam in prioribus huius historiae libris facta est. ubi igitur Euphorbenum Georgium cum exercifu satis magno et classe per Istrum proficiscentem contra se Scythae viderunt, (fluvius hic ex occidentalibus regionibus decurrit, atque per cataractas et dein per quinque ostia in Pontum Euxinum effunditur, summa aquae copia, per vastas planities fluens tamque navigando aptus, ut vel maxima et valde onusta navigia ferat. nec tamen unum ei est nomen, sed superior et fonti propior pars Danubius, inferior et ostiis propinqua Ister, mutato nomine, appellatur,) per hune igi-

[*](C)[*](D)

tur fluvium ubi adventantem Euphorbenum Georgium Scytharum pars vidit, terrestri autem itinere etiam imperatorem exercitum maximum contra se iam ducere audiverunt, cum utrique impares se intelligerent, circumspiciebant, qua ratione subito periculo evaderent. itaque mitlunt legatos centum et quinquaginta Scythas, qui pacera peterent, simul minas quasdam orationl intexerent: sin postulatis atque optatis responderet , triginta miilia equitum imperatori se, quando vellet, auxilio missuros pollicerentur. imperator autem cum fraudem Scytharura perspiceret, eosque imminentis pericnli evitandi causa de pace agere , et facultate data , mox occultam odii favillam in magnam flammam excitaturos esse , legationem non admisit. de qua re dura disceptant, Nicolaus , scribarum unus , ad imperatorem accessit inque aurem insusurrans, "hoc, inquit, die solera defecturuni esse exspecta;" quo fidem denegante , iureiurando se non mentiri confirmavit. tum imperator , qua erat ingenii dexteritate, ad Scythas conversus, "deum, inquit, iudicem facio : ac si quidera signum coelo hoc