Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

([*](1 ff Vgl. Deut. 24, 2 – 11 ff deut. 24, 3 – 17ff Gen. 3, 15 — 22 Deut. 24, 3–29 Vgl. Deut. 24, 3 — 31 I. Kor. 15, 26 – 34 Deut. 24 4 8 συμβέβηκεν Ηa 12 gr;acei Kl gr;afei MH 31 καταργῆ Η)

<> [*](5 Röm. 11, 25 f – Deut. 24, 4 — 13f Vgl. Lev. 21 14 — 19.30 Hos. 1,2 — 21 Matth. 12, 5 — Vgl. Lev. 21, 14 — 33 Vgl. Matth. 12, 8 Parr. 1 αὐτῶ Μ 1. 11 τοῦ Diehl Kl τῶ ΜΗ 15 <ἄλλος> Hu 26 [καὶ] Kl 27 ὅτ’ ἔδει Κl ὄτι δεῖ ΜΗ 30 φήσαντος Κl φησὶ τὸ ΜΗ)

[*](2 Hebr. 9, 10 – Vgl. Act. 6, 14? – 6 Jer. 39, 39 — 7 Jes. 49, 8— 16f Vgl. Gen. 3, 16 — 23ff vgl. Deut. 24, 1 — 32 ff Vgl. Deut. 24, 2 2f καὶ ἀλλάσσειν νόμον ~ hinter διορθώσεως Ζ. 4? Κl 18 τοῦτο] τοῦ Η | 1. ἐκάστῃ ? Koe 21 καὶ <Η)

» [*](3 f Vgl. Deut. 24, 1 – 6 ff Vgl. Deut. 24, 3 – 29 ff vgl. Hermas Sim. 8, 3, 3. Vgl. Harnack TU. 42, 4, 34 1 ἀτυχήσαι Κοε ἀτυκήση Μ Η 4 τῷ Κl τοῦ ΜΗ 25 τῆ ἐκκλησία Η 31 γενομένων Μ 33 τὸν 1] τῶν Η) »

[*](8ff Vgl. Deut. 24, 1 — 33 I. Tim. 3, 1—2 1 1. μετανοίας <ἄγγελον> mit Koe, vgl. Hermas Sim. 5, 7 4 καὶ <Μ 12 προσέχομεν Μ 17 f τοῦτο <ν>. . . ἀγγέλου [ς] Ηu 29 ἀνειληφότων ? Diehl)

[*](4 Ι. Tim. 3, 12 – 8 I. Tim. 5,9 – 13 Tit. 1, 5–6 19ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 121 A. 1. 140 – 19 – 338,7 Vgl. Hieron. in Tit. 1,6 8 χήρα + δὲ Μ 9 ἐλάττων Μ 11 τοῦτο Η 15 κατὰ στήσις Η 21 τυγχάνει Η 32 ἐπαπορήσαι Κl ἐπαπορήσει Μ 32 ἐπαπορήσαι Kl ἐπαπορήσει Μ ἐπαπορή Η 33 του Diehl)

<> [*](19f Vgl. Deut. 24, 1ff 3 <περὶ> Koe 5 συμβιώσαντα Kl συμβιῶσαι Μ Η 7 ἀνδρείαν Μ 13 ἐβουλήθη <ὁ Παῦλος> Koe 16 πράγμασϊ Μ 32 εἴστε εἰς Μ)

<> > <»>

Quoniam Moyses legem scribens non tantum aspexit quae sit vera iustitia, sed secundum infirmitatem eorum propter quos lex ponebatur, condescendens plura mandvit, sicut est et lex dandi repudii. quoniam autem secundum infirmitatem eorum dabatur, et non seundum iustitiam, subiectus sermo demonstrat dicens: ab initio autem non fuit sic. et in novo quoque testamento sunt quaedam non secundum veram iustitiam, sed secundum duritiam cordis hominum carnalium constituta, utputa propter duritiam cordis nostri data est nobis lex dicens: »bonum est mulierem non tangere: propter fornicationem autem unusquisque propriam habeat [*](33 I. Kor. 7, 1–2 13 ἀσθενία Η 17 τι <Ηa 19 <ὑμῖν> Kl Koe, vgl. lat. 31 ὑμῶν Η 33 <»καλὸν—ἄπτεσθαι> Diehl Kl, vgl. lat. 31f nostri—lex] vestri lex data est L)

<> uxorem et unaquaeque proprium virum« et cetera. si autem hoc propter duritiam cordis nostri mandatum est, quanto magis illud propter duritiam cordis nostri est, quod alibi dicit de viduis volentibus iterum nubere: »quod si non se continent nubant; melius est enim nubere quam uri«. scio enim quosdam eorum quipraesunt ecclesiis, extra scripturam permisisse aliquam nubere viro priore vivente – et contra scripturam quidem fecerunt (dicentem »mulier ligata est quanto tempore vivit vir eius«, item: »vivente viro adultera vocabitur, si facta [*](3 I. Kor. 7, 3 – 6 I. Kor. 7,6 – 8 I. Kor. 7,39 – 14 I. Kor. 12,31 – 22 I. Kor. 7,9 – 25ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 23 – 27. 32 Röm. 7,3 – 4 ἀποδιδώτω Ηa 5 γοῦν + σὺν Μ 15 μακαριωτέρους Lo 30 δέ<δεται> Hu, vgl. lat. 25 scio] lat. las οἶδα st. ἤδη? enim est Bc (enim Ba) | eorum y* <L 32 vocabitur adultera B) fuerit alteri viro«), non tamen omnino sine causa hoc permiserunt; forsitan enim propter huiusmodi infirmitatem incontinentium hominum peiorum conparatione quae mala sunt permiserunt, adversus ea quae ab initio fuerant <praecepta etx003E; scripta: dico autem vobis, quoniam quicumque dimiserit uxorem suam nisi ob causam fornicationis et aliam duxerit, moechatur, et dimissam qui duxerit, moechatur.

Forsitan <autem> audax aliquis et Iudaicus vir adversans doctrinae salvatoris nostri dicet, quoniam et Iesus dicens: quicumque dimiserit uxorem suam, excepta causa fornicationis, facit eam moechari, permisit uxorem dimittere quemadmodum Moyses, quem retulit propter duritiam cordis Iudaeorum hoc praecepisse, et hanc ipsam inquiet esse causamfornicationis, per quam iuste uxor a viro dimittitur, secundum quam et Moyses praecepit dimittere uxorem, si inventa fuerit »res turpis in ea«. sed ad hoc ita est respondendum quoniam, si secundumn legem adultera lapidatur, manifestum est quoniam non secundum hoc intellegitur «res turpis«; nec enim [*](30 Deut. 24,1 – 31 Vgl. Deut. 22, 21 19 ἀπολύσει Μa H 31 αὐτὸν] hoc lat. 32 μοιχωμένοι Η 34 νοεῖτε Η 8 <praecepta et> Koe, vgl. gr. 12–14 et — moechatur y* <L 15 <autem> Diehl Kl, vgl. gr. 33 lapida<bi>tur Diehl, vgl. gr.)

<> <> <> (in causa adulterii oportet dare »labellum repudii«. sed forsitan Moyses omnem culpam mulieris turpem rem appellavit, quae si inventa fuerit <a viro> in uxore, non invenienti gratiam coram viro suo, scribitur ei libellus repudii et dimittitur »de domo« mariti. quod ab initio non fuit sic. post hoc autem dominus non permittit propter aliam aliquam culpam uxorem dimittere, nisi propter solam causam fornicationis***, dicens: quicumque dimiserit uxorem, excepta causa fornicationis, facit eam moechari. quaerendum est autem si propter solam causam fornicationis dimittere iubet uxorem, quid sit si mulier non quidem fuerit fornicate, sed aliud quid gravius fecerit, utputa, venefica inveniatur aut interfectrix communis infantis nati aut in quocumque homicidio aut export- [*](12 Vgl. Deut. 24, 1 7 <γυναικὸς> Koe, vgl. lat. 14 οὐδὲ M 15 μετὰ + αυτεμ lat. 19 ἀπολύσει H 23 <μόνον> Koe, vgl. lat. | κελεύει Diehl Koe, vgl. lat. κωλύει MH 25 <τί ἔσται> Koe, vgl. lat. 28 φαρμακία M 32 οἱοδήποτε H 2 dari B 8 <a viro> Diehl, vgl. gr. 10 scribetur B 11 dimittetur y 18 *** Kl, vgl. gr.) <> ( <tans domum et male dispergns substantiam viri aut furta viro faciens, si iuste huiusmodi mulier dimittatur, cum dominus excepta causa fornicationis dimittere vetet ? ex utraque enim parte aliquid inhonestum videtur, nescio autem si vere inhonestum. talia enim mulieris sustinere peccata, quae peiora sunt adulteriis et fornicationibus, inrationabile esse videbitur; item facere contra voluntatem doctrinae salvatoris, omnisconfitebitur impium esse. Disputo ergo quia non praeceptive mandavit, ut nemo dimittat uxorem excepta causa fornicationis, sed quasi exponens rem dixit: qui dimiserit uxorem, excepta causa fornicationis, facit eam moechari. et vere quidem (quantum ad se) facit eam moechari dimittens eam non moechantem. si enim » vivente viro adultera voca <bi>tur si facta fuerit alteri viro«, sine dubio qui dimittit, date i occasionem secundarum nuptiarum et propter hoc facit eam moechari. sed vir qui (quantum ad se) uxorem dimittens fecit eam moechari, utputa vene- [*](27 Röm. 7,3 1 <διαρρίπτουσα ἢ> Koe, vgl. lat. 10 γὰρ + mulieris lat. 11 ἔοικεν εἶναι χείρονα H 21 ἀπολύσει H 27 μὴ] οὐ H 33 <ἤ τι τοιοῦτον> Kl, vgl. lat. 17 praecepti vel G p;raecepit vel B 21 uxorem < y 27 voca< bi>tur Diehl, vgl. gr. 33 facit B | eam <G L) > <> <> ficam vel homicidam aut aliquid huiusmodi constitutam, si iustam excusationem habet apud deum ***, tractabis. potestautem et citra dimissionem propter alias causas facere vir, ut uxor eius moechetur, utputa qui supra mensuram permittit uxorem suam agree quod vult et in amicitiam descendere virorum quorum vult: frequenter enim ex simplicitate virorum huiusmodi vitia nutriuntur in mulieribus. sed si est excusationis locus viris talibus in huiusmodi casibus ***, diligenter requires pronuntia. item et qui abstinent se a muliere sua frequenter facit eam moechari, non adimplens aviditatem ipsius, forsitanspeinrationabili <maioris> sanctitatis et castitatis ductus; et forsitan iste amplius reprehensione est dingus quam ille, qui (quantum ad se) facit eam moechari dimittens non quidem fornicantem, in veneicio autem vel in homicidio vel in quibuscumque aliis gravioribus peccatis inventam. qua enim ra- [*](1 *** Kl, vgl, lat. Koe ergänzt: <ὁ ἀπολύσας τὸ ὅσον ἐφ᾿ ἑαυτῷ ἀνὴρ καὶ ποιήσας αὐτὴν μοιχευθῆναι πότερον δύναται δικαίαν παρὰ θεῷ> 3 γὰρ] autem lat. 7 αὐτῆ πράττειν H 11 συμβαίνει <ἐ>ν Kl nach Hu, vgl. lat. 19 <ὁ> Kl 20 l. πολλάκις ποιεῖ αὐτὴν ? Koe 23/24 τοιοῦτον M 26/27 μὴ —ὀρέξεις < H 29 φαρμακία M 4. 15 *** Kl, es fehlt die Wiedergabe des ἢ μὴ 22 <maioris> Diehl, vgl. gr. 24 reprehensionis L 25 est < G L 27 f lat. übersetzt ungenau) tione adultera est mulier, quamvis legitime nubere videatur viro, <priore> vivente, eadem ratione et vir, quamvis legitime accipere videatur dimissam ab aliquot viro, non accipit legitime (secundum sententiam Christi) sed magis moechatur, quasi alienam accipiens.

Post haec intellegentes apostoli, quanti sint casus inter coniuges quos debet vir sustinere, et propterea tenere quidem interitum esse, dimittere autem peccatum esse in deum, responderunt ei quasi ad rem facilem refugientes ad castitatem et magis utilem et dixerunt: ergo non oportet nubere, si ita est causa viri cum muliere. ad haec autem Christus respondit, docens <nos> gratiam esse donatam a deo continentibus se omnino, quae gratia non solum per continentiam adprehenditur, sed multis orationibus a deo praestatur. hoc enim significat dicens: non omnes capiunt hoc verbum, sed quibus datum est. quoniam autem quidam calumniantur, [*](2 Vgl. Röm. 7,3 — 7 f Vgl. Hautsch TU. 34, 2a, 61 3 δοκῶν γαμεῖν Ha 15 <ἀνεχόμενον> Diehl, vgl. lat. 18 <ὡς> Diehl, vgl. lat. 28 καθαρσιν M 29 f εὐχῶν <πολλῶν> Koe, vgl. lat. 3 <priore> Koe, vgl. gr. 16 deum] domino L 24 dicens G L 25 <nos> Kl, vgl. gr.)

» <> »quod Christus ait:” quibus datum est, quasi excusationem habentes ut volentes quidem esse in castitate, non autem praevalentes. quibus est respondendum: si quidem accipimus simpliciter quod dictum est: sed quibus datum est, non autem adtendimus, quod alibi dicit: »petite, et dabitur vobis« et »omnis qui petit accipit«, aut fideles non sumus aut scientes scripturas. qui enim vult capax esse verbi quod de castitate positum est, petat dicenti credens et accipiet, non dubitans de illo quod dictum est: » omnis qui petit accipit«. facti autem in loco dicamus, quoniam nemo eorum, qui non acceperunt, petiverunt, etsi videantur petisse; quoniam non est fas dicere mendacem esse, qui dixit: » omnis qui petit accipit«. quis est ergo qui petit <quam> qui credit Christo dicenti: [*](12. Matth. 7, 7 — 15. 25. 30 Matth. 7.8 6 πιστεύομεν + simpliciter lat. 12 ἡμῖν M 18f τοῦ παντὸς M 24 <λήψεται> Koe, vgl. lat. 3 ut Kl et x 5 praevalentes <cupiditatibus> Diehl, vgl. gr. 16 nescinentes Bc und Koe 26—31 facti —accipit y* < L 26 loco] ohne hoc, wie S. 348, 23 33 <quam> Diehl, vgl. gr.) » »<> » <> si steteritis orantes« ,» credite quo- Niam <accipitis, et> accipietis«? Debet autem qui petit Omnia Facere quantum ad se, ut oret »spiritu«, oret »et mente«, memor Apostolici verbi quod ait: »sine Intermission orantes«. Utile est autem et scire, quid de- Beat petere quis, ut mereatur acci- Pere, Et quod ait:»dico vobis, etsi non Dabit ei surgens propter quod Amicus est eius; tamen propter Inportunitatem eius <surget et> Dabit ei quantos voluerit«; et Addit: »et ego vobis dico: petite Et dabitur vobis, Quaerite, et invenietis; pulsate, Et aperietur vobis. Omnis enim qui Petit accipit, et qui quaerit in- Venit, et pulsanti aperietur«. [*](1 Mare. 11, 25. 24 — 4ff Vgl. I. Kor. 14, 15 — 6 I. Thess. 5, 17 — 8 Luc. 18, 1—2 — 15 Matth. 7, 8 — 16 Luc. 11, 8 — 20 Luc. 11,9 4 αὐτῷ Kl αὐτὸν Μ αὐτῶν Η 6 <τοῦ> Kl, vgl. Lat. 7 προσεύχεσθε Kl προσεύχεσθαι Μ Η 10 αὐτοὺς <Μ 11 ἦν <Μ 14 ἔστι καὶ τὸ Λαβεῖν Μ 19 <αὐτῷ> Koe, vgl. Lat. | ὅσων Kl, vgl. Lat. ὅσον Μ Η 20 ἐπι- φέρεται Η 21 αἰτεῖτε] ἔτι Ma | δωθή- σεται Η 2 <accipitis, et> Kl, vgl. Gr. 13 et] lat. Las καὶ τὸ γινώσκειν Koe 19 <surget et> Diehl, vgl. Gr. 25 petit —qui y* < L)

Sunt <enim> eunuchi qui Ex utero matris suae nati sunt sic, Et sunt eunuchi qui facti sun tab Hominibus, et sunt eunuchi qui Seipsos eunuchos fecerunt propter Regnum caelorum. Qui potest capere capiat.

Priusquam exponamus, quae Nobis videntur in loco, notum Facimus duas esse expositions Loci isius: [*](1 Luc. 11, 11 — 7 Vgl. Mar. 12, 30 — 8 Vgl. I. Thess. 5, 17 9 αὐτόν + <τ> έλος τοῦ ῖδ τόμου Η 12 ιε΄ + περὶ διαφορᾶς εὐνούχων Η 22 περὶ] πρὸς Μ 30 τό<τε> Κοε 31 βιώσοιμεν Η 13 <enim> Diehl Kl, vgl. Gr. 23 in + hoc B 24 faciamus B)

Quorundam quidem <qui> duas eu- Nuchizationes carnales aspicientes, Quasi consequenter dicereaesti- Mantes, ausi sunt etiam tertiam Eunuchizationem dicere corpo- Ralem, utputa, qui propter timo- Rem dei Corporaliter se eunuchizant Et obiecerunt se opprobriis et Confusionibus non solum apud Alienos fidei, sed etiam apud eos Qui ignorantiae <omni> hominum Ignoscere solent. Alii autem et plerique sic intelle- Xerunt, non discutientes modum Consequentiae verborum: duas Quidem eunuchizationes priores Similiter prioribus expositoribus Carnales esse dixerunt et nihil Spiritaliter intellegendum in eis; Tertiam autem eunuchizationem Dixerunt ex verbo non corporalem, [*](1ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 122: ,, Über seinen eigenen Fall schweigt Orig. Vollkommen, und das hat Anlaß gegeben, seine eigene Selbstentmannung Zu bezweifeln.“ S. auch W. Bauer in NTliche Studien für G. Heinrici 1914 S. 237 ff 14 ἀνθρωπίνοις Η c αݲνݲοݲιݲςݲ Μ ἀνθρω- Πίνης Η a 15 συγγινώσκουσιν + παρὸ Η 16 φόβου ρ φόβω Μ Η 22 οἱ Kl, Vgl. Lat. Οὐ Μ Η 26 αὐτὸ Η 1 quidem μ quidam G L qui B | <qui> Kl 8 se <L 8f l. se Eunuchizantes obiecerunt Koe 13<omni> Diehl, vgl. Gr.) Quando spe regni caelestis [a] se- Verissimo verbo praecidunt con- Cupiscentiae passionem. Et primi quidem facti amatores Evangelicae litterae et non in- Tellegentes, quod etiam haec in Parabolis locutus est Iesus, Consequenter prioribus eunuchi- Zationibus duabus corporalibus Intellexerunt Et tertiam: non quidem peccantes Quantum ad consequentiam <tri- Um>, necessarie autem peccave- Runt, quoniam ab initio Duas illas eunuchizationes cor- Poraliter tantum intellegi puta- Verunt; Consequens enim erat postquam Priores corporaliter intellexerunt, Ut tertiam quoqe corporalem Aestimarent. Secondi autem interpretatores Tertiam quidem eunuchizationem Salubriter exposuerunt fieri verbi Praecisione, [*](4 Vgl. Hebr. 4, 12 20 ἐξομάλισαν Η | γὰρ Μ Η Δὲ Κοε 23 τριςὶ Μ 3 [a] Kl 11 facti x* + sunt ρ 17 corporalibus] lat. Las σωματικοὺς 23 <trium> Diehl, vgl. Gr.) non autem consideraverunt, quo- naim ta\lis exposition conveniens erat etiam in prioribus eunuchi- zatonibus duabus secundum si- militudinem illius tertiae.

Cui autem displicet, quo- Niam est et evangelica littera Occidens, audiat exempli gratia Quod dixit ad apostolos suos: »quando misi vos sine sacculo et Pera et calciamentis, ne aliquid Vobis defuit? [*](12. 27 II. Kor. 3,6 — 30 ff Luc. 22, 35 f 8. 18 τὸν] τὸ Μ Η 11 τῆς] τοῖς Η 12 ἀποκτείνει υ ἀποκτένει Μ Η 14 τόπον Hu τρόπον M H 21 νοεῖν Kl ποιεῖν Μ Η 23 εὐνουχίσαι Diehl Εὐνουχίσθαι Μ Η 25 cui Kl quibus x 28 dixit Kl, vgl. Gr. Dicit x 30 ne] an ne μ)

» <> qui dixerunt: nihil. respondit Iesus: sed nunc qui habet sacculum accipiat, similiter et peram, et qui non habet vendat vestimentum suum et emat gladium«. si quis ergo litteram volens aspicere et non intellegens voluntatem verborum vendiderit vestimentum suum corporale et »emerit gladium suum corporale et »emerit gladium <homicidialem, quasi accipiens gladium > taem, contra voluntatem Christi <faciens et prave > suscipiens verbum eius peribit, forsitan et »in gladio« peribit. de quo autem gladio dicat, non est loci huius exponere. sed et illud aspiciat, »neminem in via salutaveritis«, si quis non discutiens, quid volens Iesus hoc [loco] praecepit, quasi zelans vitam apostolorum »neminem« salutaverit »in via«, quasi inhyumanus et stultus videbitur omnibus et sic docebit odire omnes verba [*](11 ff Vgl. Matth. 26, 52–18. 22 Luc. 10, 4 4 πειραν M a 5 ἀγορασάτο H 9 f πωλήσει . . . ἀγοράσει H 9 αὐτοῦ M 23 <καὶ μωρὸς> Kl, vgl. lat. 28 ὃν] οὗ M c? 3 arripiat Diehl Koe 6 literam volens aspicere] lat. frei 10 <homicidialem—gladium> Kl, vgl. gr. 12 <faciens et prave> Kl Koe, vgl. gr. 17 1. [aspiciat] ? Kl, vgl. gr. 20 [loco] Diehl, vgl. gr. 30 docebit x* 1. suadebit? Kl) »

Christi quasi agrestes et inhumanos docentia homines esse. forsitan autem et morietur in odium cunctorum deductus. littera se occidente. si autem et dextrum quis oculum eiciat aut manum aut pedem, post opprobrium insaniae infructuosum patietur interitum.

[*](5 Vgl. Luc. 10, 4–7 f. 17 ff Vgl. II. Kor. 3, 6–10 ff Vgl. Matth. 5, 29 f Parr. 9 ἀποκτείνοντος H 10 τὸν <H a 13 ἀξίαν M 17 *** Diehl, vgl. lat. 24 γράμμασιν M 28 δυσίν + οἶμαι αἰνίττεσθαι αὐτὸν τὸ περὶ αὐτοῦ ἱστορούμενον, ὡς ἄρα διὰ τὸν λόγον τῆς εὐσεβείας ἤ τὸν τῆς σωφροςύνης ἔρωτον (!) εὐνουζισμῷ σωματικῷ ἑαυτὸν ἐπιδέδωκεν H, schon von Hu als Einschiebsel erkannt, vgl. S. 355, 22 origenes x 7 ff lat. kürzt)

<> [*](2 f Vgl. II. Kor. 5, 16–17 Über dies Werk vgl. Harnack TU. 42, 4, 53 A. 1; Gesch. d. Altchr. Litt. II, 2, 190 ff–19. 25 Sextus Sent. Nr. 13 u. 273–30 ff Philo quod det. pot. ins. sol. § 176 1 ἡμεῖς] μεῖς H (!) am Anf. d. Zeile 3 <ἀλλὰ>Kl 13 ἐνετετύχοιμεν H 17 δὲ H 19 usw. μέρος] membrum usw. Sextus lat. 32 εὐδοκίμων H)

<> [*](10 ff Vgl. Gal. 5, 22–19 Lev. 19, 27–23 Vgl. Röm. 10, 2–24 Deut. 25, 11 f 2 περὶ Kl ἐπὶ M H 4 μὲν] γε μὲν Philo 5 ἐννόμους M 13 καὶ >CM 19 λέγων M a H a 20 εἰς] l. <δ’>εἰς ? Kl 21 <δὲ> Diehl 30 l. οὐχὶ <κατακριθήσεται>? Kl 32 ἐπιδεδωκὼς <τὸ αὐτὸ πάθοι ἄν;> Koe)

[*](3 Deut. 23, 1–7 ff Vgl. Hippocr. de natura pueri § 20 ? –12 ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 104– 28 ff Vgl. Orig. comm. II, 13 in Rom. (Lomm. 6, 136): Marcion sane, cui per allegoriam nihil placet intellegi. Vgl. Harnack TU. 42, 4, 68 f; Marcion 2 260* 5 κݲυݲ M 6 αὐτῶν Koe 20 ἢ 2 Diehl καὶ M H 21 καὶ <M 26 λεκταῖον H a 29 καὶ] 1. καἂν? Kl | τόπους] λόγους Zahn Gesch. d. Kan. I, 669 30 ἠθέτησεν Hu ἠθέλησεν M H)