Panarion (Adversus Haereses)

διὸ δικαίως ἐν οὐρανῷ <ὄντα> τῷ ὀνόματι τούτῳ τὸν Λόγον, <ὅν> εἶδε πνεύματι [*](1ff vgl. Hippolyt c. Noët. 4; S. 46, 26 ff Lagarde τί οὖν ζητεῖ παρὰ τὸ εἰρημένον; μήτι ἐρεῖ ὅτι ἐν οὐρανῷ σὰρξ ἦν; ἔστιν μὲν οὖν σὰρξ ἡ ὑπὸ τοῦ λόγου τοῦ πατρῴου προσενεχθεῖσα δῶρον, ἡ ἐκ πνεύματος καὶ παρθένου, τέλειος υἱὸς θεοῦ ἀποδεδειγμένος. πρόδηλον οὖν ὅτι αὐτὸς ἑαυτὸν προσέφερεν τῷ λόγος ἄσαρκος, ἀποσταλεὶς ἵνα δείξῃ αὐτὸν ἐπὶ γῆς ὄντα εἶναι καὶ ἐν οὐρανῷ; λόγος σὰρξ ἦν, λάμβανε εἰς ἑαυτόν, τοῦτο καλούμενος ἀπ᾿ ἀρχῆς υἱὸς ἀνθρώπου διὰ τὸ μέλλον, καίτοι μήπω ὤν ἄνθρωπος, καθὼς ὁ Δανιὴλ μαρτυρεῖ λέγων »εἶδον καὶ ἰδοὺ ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ἐρχόμενον ὡς υἱὸν ἀνθρώπου«. δικαίως οὖν ἐν τῷ οὐρανῷ ὄντα ἔλεγεν τούτῳ <τῷ> ὀνόματι, τοῦτο ἀπ᾿ ἀρχῆς ὄντα, καλεῖσθαι ἀπ᾿ ἀρχῆς λόγον θεοῦ — 19 Dan. 7, 13.) [*](M U) [*](4 κατελθόντα U | ἐπειδὴ] ἐπεὶ δὲ Μ | ἐν < Μ 5 καὶ < Μ | τελειὡσας *] ἐτελείωσε Μ U 7 τὸν ἄνωθεν φάσκει Μ 9 ἀλλὰ πνεῦμα, σὰρξ < U | γέγονεν] ἐστιν U 12 ἕνωσιν] ἑνότητα Μ 13 συνηνωμένην + ἔχων Μ | <ἐν> Dind. | οὐρανοῦ U | 15 ὅς] ὡς Μ 17 προωνομάζετο *] προωνομάζεται Μ προὼν νομάζετο U | οὔπω + ὅ Μ 20 <ὄντα> * | <ὅν> *)

διὸ τὰ πρῶτα ὕστερα σημαίνων ὁ μονογενὴς φάσκει »ὁὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανόν. εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου«· οὐχ ὅτι δὲ ἄνω ἦν σάρξ, ἀλλὰ <ὅτι> ἄνωθεν κατήρχετο, τούτῳ τῷ ὀνόματι μέλλων καλεῖσθαι.

9. Ἀλλὰ τί ἐστιν ὅ ἐρεῖς. ὦ οὗτος, ὅτι »οὗτος, φησίν, ὁ θεος ἡμῶν, καὶ οὐ λογισθήσετα ἄλλος«. καὶ καλῶς πάνυ ἔφη, ὡς καὶ ὁ ἀπόστολος διαβεβαιοῦται λέγων »ὧν οἱ πατέρες καὶ ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρκα, ὁ ὤν ἐπὶ πάντων θεός«.

θαυμαστῶς [<δὲ> διηγεῖται· οὗτος γὰρ ὁ ὤν ἔστιν ἐπὶ πάντων θεός· ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸς διδάσκει ἡμᾶς λέγων »πάντα μοι παρεδόθη ὑπὸ τοῦ πατρός μου«, διὰ τοῦτο ἐπὶ πάντων ἐστὶ θεός.

οὕτω γὰρ καὶ Ἰωάννης μαρτυρεῖ λέγων »ὅ ἦν ἀπ᾿ ἀρχῆς. ὅ ἠκούσαμεν καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς ἑωράκαρεν, καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν«, καὶ πάλιν φησὶν ἐν τῇ Ἀποκαλύψει »ὁ ὤν ἀπ᾿ ἀρχῆς καὶ ἐρχόμενος παντοκράτωρ«.

καλῶς κατὰ πάντα εἶπε· ἐν τῷ γὰρ εἰπεῖν »πάντα μοι παρεδόθη ὑπὸ τοῦ πατρός μου«, καὶ <τὸν παρτέρα> ἀκριβῶς ὑπετίθετο.

ἐπὶ πάντας μὲν οὖν ὤν θεός, [*](3 Joh. 3, 13 — 7f vgl. Hippolyt c. Noët. 5; S. 47, 8ff Lagarde ἀλλὰ τί μοι, φησίν, λέγει ἐν ἑτέρῳ »οὗτος ὁ θεός, οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν«; καλῶς εἶπεν — 7 Bar. 3, 36 — 8 ff vgl. Hippolyt c. Noët. 6; S. 17, 26ff Lagarde ὅ δὲ λέγει ὁ ἀπόστολος »ὧς οἱ πατέρες, ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς [ὁ] κατὰ σάρκα, ὁ ὤν ἐπὶ πάντων θεὸς εὐτογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας« καλῶς διηγεῖται. καὶ λαμπρὸν τὸ τῆς ἀληθείας μυστήριον· οὗτος ὁ ὤν ἐπὶ πάντων θεός ἐστιν· λέγει γὰρ οὕτω μετὰ παρρησίας »πάντα μοι παραδέδοται ὑπὸ τοῦ πατρός«. »ὁ ὤν ἐπὶ πάντων θεὸς εὐλογητὸς« γεγέν <ν*> ηται καὶ ἄνθρωπος γενόμενος θεός ἐστιν »εἰς τοὺς αἰῶνας«. οὕτως γὰρ καὶ Ἰωάννης εἶπεν »ὁ ὤν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ῤχόμενος ὁ θεὸς ὁ παντοκράτωρ«. καλῶς εἶπεν παντοκράτορα Χριστόν. τοῦτο γὰρ εἶπεν ὅτι καὶ αὐτὸς μαρτυρήσει ὁ Χριστός. μαρτυρῶν γὰρ Χριστὸς ἔφη »πάντα μοι παραδέδοται παρὰ τοῦ πατρός« καὶ <ὅτι *> πάντων κρατεῖ, παντοκράτωρ παρὰ πατρὸς κατεστάθη Χριστός — 9 Röm. 9, 5 — 12 Matth. 11, 27 — 13 Joh. 1, 1 — 15 Apok. 1, 8 — 18ff vgl. Hippolyt c. Noët. 6; S. 48, 20ff Lagarde τοῦτο γὰρ χριστὸς ἔφη. ὅς ἔν τῷ εὐκγγελίῳ καὶ πατέρα ἴδιον καὶ θεὸν ὧμολόμησεν. λέγει γὰρ οὕτως »ὑπάγω πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ πατέρα ὑμῶν καὶ θεόν μου καὶ θεὸν ὑμῶι«. εἰ οὖν Νόητος τολμᾷ λέγειν αὐτὸν εἶναι τὸν πατέρα, πρὸς ποῖον πατέρα ἐρεῖ πορεύεσθαι Χριστὸν κατὰ τὴν εὐαγγελικὴν φωνήν:) [*](Μ U) [*](1 ἀνθρώπου] ὑψίστου U | <μέλλον> * 5 <ὅτι> * 6 ὀνόματι *] λόγω Μ U 7 ὁ < Μ 8 καὶ 2 < U 9 Χριστὸς] υἱὸς Μ 10 <δὲ> * 13 γὰρ < U 14 ἀκηκόαμεν U 17 ἐν τῷ γὰρ εἰπεῖν *] καλῶς γὰρ εἶπε M U | ἀπὸ U 18 <τὸν πατέρα> * | ὤν] ὡς Μ 23*)

10. Ἤ γὰρ πάλιν λέγει »ἵνα ὦσιν ἕν, ὡς ἐγὼ καὶ σὺ ἕν ἐσμεν;« ἀεὶ γὰρ ἠ γραφὴ ἀσφαλιζομένη τὰς κατὰ τὸ ἄκρον πτώσεισ τῶν ἀνθρώπων ἐκ πανταχόθεν τὸν νοῦν συνάγει ἐπὶ τὴν μέσην τῆς ἀληθείως ὁδόν.

καὶ πρὸς τούτους μὲν τοὺς νομίζοντας ἀλλότριον εἶται τοῦ πατρὸς τὸν υἱόν, φημὶ δὲ ὡς ὁ Ἄρειος νομέζει καὶ ἄλλαι αἱρέσεις, λέγει »ἐγὼ καὶ ὁ παρτὴρ ἕν ἐσμεν«·

πρὸς δὲ τοὺς νομίζοντας τὸν αὐτὸν εἶναλ πατέρα καὶ τὸν αὐτὸν εἶναι υἱὸν διὰ τὸ εἰρηκέναι »ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν«, λέγει »ποίησον αὐτοὺς ἵνα ὦσιν ἕνκαθὼς κἀγὼ καὶ σὺ ἕν ἐσμεν«, ἵνα καταισχύνῃ Νόητον καὶ τὴν αὐτοῦ σχολήν, παραγαγὼν εἰς μέσον τὴν τῶν μαθητῶν ἕνωσιν.

πῶς γὰρ ἠδύνατο Πέρος καὶ Ἰωάννης καὶ οἱ καθεξῆς εἶναι ἕν ὡς κατὰ συναλοιφήν; ἀλλὰ διὰ τὸ εἶναι ἐν μιᾷ ἑνότητι θεότητος καὶ ἐν μιᾷ γνώμῃ καὶ δυνάμει, εἰς τὸ ἀποκρούσασθαι πᾶσαν ὑπόνοιαν κατὰ θάτερον [*](1 Joh. 20, 17 — 4 Joh. 17, 22 — 5 ff vgl. Hippolyt c. Noët. 7; S. 48, 27 ff Lagarde ἐὰν δὲ λέγῃ· αὐτὸς εἶπεν »ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν«, ἐφιστανέτω τὸν νοῦν καὶ μανθανέτω ὅτι οὐκ εἶπεν ὅτι ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἑν εἰμι, ἀλλὰ ἕν ἐσμεν. τὸ γὰρ »ἐσμὲν« οὐκ ἐφ᾿ ἑνὸς λέγεται ἀλλ᾿ ἐπὶ δύο· <τοιγαροῦν δύο Jül.> πρόσωπα ἔδειξεν, δύναμιν δὲ μίαν. αὐτὸς δὲ αὐτὸ ἐπέλυσεν εἰπών περὶ μαθητῶν πρὸς τὸν πατέρα »τὴν δόξαν, ἥν ἔδωκάς μοι, ἔδωκα αὐτρῖς ἵνα ὦσιν ἕν καθὼς ἡμεῖς ἕν. ἐγὼ ἐν αὐτοῖς καὶ σὐ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσιν τετελειωμένοι εἰς ἕν, ἵνα γινώσκῃ ὁ κόσμος ὅτι σὺ μὲ ἀπέστειλας«. τί πρὸς ταῦτα ἔχουσι λέγειν οἱ Νοητιανοί; μὴ πάντες ἕν σῶμά ἐσμεν κατὰ τὴν οὐσίαν, ἤ τῇ δυνάμει καὶ τῇ διαθέσει τῆς ὁμοφρονίας ἕν γινόμεθα; τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον ὁ παῖς ὁ πεμφθεὶς καὶ ὑπ᾿ αὐτῶν μὴ γινωσκόμενος ὄντων ἐν κόσμῳ, ὡμολόγησεν εἶναι ἐν τῷ πατρὶ δυνάμει <καὶ> διαθἐσει. εἷς γὰρ νοῦς πατρός, ὁ παῖς — 9 Joh. 10, 30 — 11 vgl. Joh. 17, 21 f) [*](M U) [*](1 ἴδιον] ἀΐδιον Μ | * <φαίνεται καὶ> * 2 ἀπήει U 4 ἤ < U | πάλιν γὰρ U | λέγειν Μ 6 συνάγει] συλλέγει Μ 8 τὸν υἱὸν τοῦ πατρὸς U | ὁ < U 10 τὸν 1 < U; dafür εἶναι + τὸν U 12 κἀγὼ] ἐγὼ U 14f συναλοιφὴν *] συναλειφὴν Μ συναλιφὴν U)

* Φίλιππος [δὲ] ὁ ἅγιος ἀπόστολος φάσκων ὅτι »δεῖξον ἡμῖν τὸν πατέρα σου«. ὁ δὲ εἶπεν »ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν πατέρα«, καὶ οὐκ εἶπεν »ἐγώ εἰμι ὁ πατήρ«,