Panarion (Adversus Haereses)

οὕτω καὶ τὰ τῷ ἑγίῳ Ἰωάννῃ πεπραγματευμένα καὶ ἐν ἁγίῳ πνεύματι ἠσφαλισμένα τὴν φροντίδα ἔσχεν, οὐ περὶ τῶν ἤδη κεκηρυγμένων πολλάκις μόνον λέγειν, ἀλλὰ περὶ τῶν ἀναγκαίως ὑπὸ τῶν ἄλλων εἰς αὐτὸν κηρυγμάτων καταλειφθέντων.

Ἡ γὰρ πᾶσα τῶν εὐαγγελίων ὐπόθεσις τοιοῦτον εἶχε τὸν τρόπον. Ματθαίου μὲν γὰρ κεκηρυχότος τὸν Χριστὸν γεννηθέντα καὶ ἐκ πνεύματος ἁγίου συλληφθέντα, ἐκ σπέρματός <τε> Δαυὶδ καὶ Ἀβραὰμ κατὰ σάρκα οἰκονομηθέντα, πλάνη τις γεγένηται τοῖς μὴ νενοηκόσιν (οὐ τοῦ εὐαγγελίου αἰτίου ὄντος αὐτοῖς εἰς τὸ πλανηθῆναι, ἀλλὰ τῆς αὐτῶν διανοίας πεπλανημένης) τὰ εἰς παράστασιν τῆς περὶ τῶν αὐτῶν πληροφορίας ἀπὸ τοῦ εὐαγγελίου καλῇ ὑπονοίᾳ ἐπινενοημένα.

ἔνθεν γὰρ οἱ περὶ Κήρινθον καὶ Ἐβίωνα ψιλὸν αὐτὸν ἄνθρωπον κατέσχον καὶ * Μήρινθον καὶ Κλεόβιον εἴτ᾿ οὖν Κλεόβουλον καὶ Κλαύδιον καὶ Δημᾶν καὶ Ἑρμογένην, τοὺς ἀγαπήσαντας τὸν ἐνταῦθα αἰῶνα καταλείψαντας τὴν ὁδὸν τῆς ἀληθείας.

ἀντιλέγοντες γὰρ τοῖς τοῦ κυρίου μαθηταῖς κατ᾿ ἐκεῖνο καιροῦ ἀπὸ τῆς κατὰ τὸν Ἀβραὰμ καὶ Δαυὶδ γενεαλογίας τὴν αὐτῶν ἄνοιαν παριστᾶν ἐπειρῶντο, οὐ καλῶς μὲν οἰόμενοι, πλὴν ἐντεῦθεν τὴν πρόφασιν θηρώμενοι.

ἀντελέγοντο γὰρ πολλάκις ὑπὸ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου καὶ τῶν ἀμφ᾿ αὐτόν, Λευκίου καὶ ἄλλων πολλῶν, παρατρίψασα δὲ [*](3 Mark. 1,1f — 9ff vgl. haer. 69, 23ff u. Origenes bei Eusebius h. e. VI 25,4; S. 576, 7ff Schwartz — 17 zu Μήρινθος vgl. haer. 28,8, 1; I 320, 12ff—Κλεόβιος vgl. Hegesipp bei Eusebius h. e. IV 22, 5; S. 370, 16 Schwartz Didaskalia VI 8; S. 318,2 Funk (S. 121 Flemming-Achelis) Const. apost. VI 8.1; S. 319,2 Funk 16, 2; S. 339, 16 apokr. Brier an die Korinther bei Harnack Sitz.-Ber. Berl. Akad. 1905 S.5.16 —Κλεόβουλος vgl. Ps. Ignatius ad Trall. 11 — 18 Κλαύδιος sonst nirgends genannt —Δημᾶς vgl. Kol. 4, 14 Philem. 24 II Tim. 4, 10—Ἑρμογένης II Tim. 1, 15 — CXXV Zahn u. C. Schmidt, Petrusakten S. 31 ff) [*](M U) [*](2f καὶ φησίν—εὐαγγελίου<Μ 4* ergänze etwa <ἆρα ψεύδεται Μάρκος; μὴ γένοιτο. ἀλλ᾿ οὐ χρεία ἦν περὶ τῶν ἤδη κεκηρυγμένων αὖθις λέγειν.>* 7 ἐναγκαίων U | αὐτὸν Pet.] αὐτοὺς ΜU 9 ἔσχε Μ | τὸν < U 11 <τε>* 12 τις *] τισὶ ΜU 13 ὄντοςv Μ 14 πεπλανημένης + <οὔσης>?* 14f τὰ vor εἰς παράστασιν *] vor ἀπὸ τοῦ εὐαγγελίοου ΜU 14 τῆς2<Μ 15 κακῆ U 16 νενοημένα Μ | αὐτὸν]τὸν U 17 * etwa <ἐπλάνησαν τοὺς περὶ>* 20 κυρίου] Χριστοῦ Μ 22 καλῶς] ἁγνῶς Μ 23 ἀντέλεγον U)

εὐθὺς δὲ μετὰ τὸν Ματθαῖον ἀκόλουθος γενόμενος ὁ Μάρκος τῷ ἁγίῳ Πέτρῳ ἐν Ῥώμῃ ἐπιτρέπεται τὸ εὐαγγέιον ἐκθέσθαι καὶ γράψας ἀποστέλλεται ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πέτρου εἰς τὴν τῶν Αἰγυπτών χώραν.

οὗτος δὲ εἷς ἐτύγχανεν ἐκ τῶν ἑβδομήκοντα δύο, τῶν διασκορπισθέντων ἐπὶ τῷ ῥήματι ᾧ εἶπεν ὁ κύριος »ἐὰν μή τις φήγῃ μου τὴν σάρκα καὶ πίῃ μου τὸ αἷμα, οὐκ ἔστι μου ἄξιος«, ὡς τοῖς τὰ εὐαγγέλις ἀναγνοῦσι σαφὴς <εἴη> ἡ παράστασις· ὅμως διὰ Πέτρου ἐπανακάμψας εὐαγγελίζεσθαι καταξιοῦται, πνεύματι ἁγίῳ ἐμπεφορημένος.

ἄρχεται δὲ κηρύττειν ὅθεν τὸ πνεῦμα αὐτῷ παρεκελεύσατο, τὴν ἀρχὴν τάττων ἀπὸ πεντεκαιδεκάτου ἔτους Τιβερίου Καίσαρος, μετὰ ἔτη τριάκοντα τῆς τοῦ Ματθαίου πραγματείας.

δευτέρου δὲ γενομένου εὐαγγελιστοῦ καὶ γὴ περὶ τῆς ἄνωθεν καταγωγῆς τοῦ θεοῦ Λόγου τηλαυγῶς σημήναντος, ἀλλὰ πάντῃ μὲν ἐμφαντικῶς, οὐ μὴν κατὰ ἀκριβολογίαν τοσαύτην, γέγονε τοῖς προειρημένοις ἠπατημένοις εἰς δεύτερον σκότωσις τῶν διανοημάτων τοῦ μὴ καταξιωθῆναι πρὸς φωτισμὸν τοῦ εὐαγγελίου·

λεγόντων αὐτῶν ὅτι ἰδοὺ καὶ δεύτερον εὐαγγέλιον περὶ Χριστοῦ σημαῖνον καὶ οὐδαμοῦ ἄνωθεν λέγον τὴν γέννησιν ἀλλά, φησίν, ἐν τῷ Ἰορδάνῃ κατῆλθεν τὸ πνεῦμα ἐπ᾿ αὐτὸν καὶ * φωνή· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐφ᾿ ὃν ηὐδόκησα.

7. Ἐπειδὴ δὲ ταὺτα οὕτως ἐν τοῖς τοιούτοις ἀνοήτοις ἐτελεῖτο, ἀναγκάζει τὸ ἅγιον πνεῦμα καὶ ἐπινύττει τὸν ἅγιον Λουκᾶν ὡς ἀπὸ βάθους κατωτάτου τὴν διάνοιαν τῶν ἠπατημένων ἀνενέγκι καὶ τὰ [*](3f vgl. Clemens Al. bei Eusebius h. e. VI 14, 6; S. 550, 19ff Schwartz Origenes ebda VI 25, 5; S. 576,11f Irenaeus adv. haer. III 1,1; II 4 Harvey Tertullian adv. Marc. IV 5 Eusebius h. e. II 15, 1ff; S. 140, 3ff dem. ev. III 5,89ff; S. 127,5ff Heikel — 5f vgl. Eusebius h. e. II 16, 1; S. 140, 20ff Schwartz — 6ff vgl. Panarion Christentum 4,4; I 232, 8 u. Adamantiuw de recta in deum fide I 5; S. 10, 14 van de Sande Bakhuyzen — 6f vgl. Joh. 6, 66 — 7 Joh. 6,53 — 12f vgl. Luk. 3,1.23 — 17f vgl. II Kor. 4,4 — 20 vgl. Mark. 1,10f) [*](M U) [*](1 μετώπιον U | τὰ < U | ἑαυτῆ U | κακὰ + <διδάγματα>?*| ἐπισπάσασθαι U 5 ἀποστέλλει U 6 τῶν2<Μ 7 σκορπισθέντων Μ 7f μου φάγῃ U 8 μου2<U 9 <εἴη>* 10 ἀνακάμψας U 14 τοῦ<U 17 σκότωσιν U 18 καὶ <U 19 λέγον *] λέγων U<M 21 * <ἐγένετο> * |μου<U 23 ἀνοήτως U)

ἵνα δὲ μή τις τῶν πεπλανημένων ἠγήσηται μυθωδὼς αὐτὸν ἐκφράσαι τὴν γέννησιν, ἐπὶ τὰ ἄνω ἀναφέρει τὸ ἔρηον,

διὰ δὲ τὴν ἀκρίβειαν ἀληθείας ἐμμάρτυρας τοὺς ὑπηρέτας τοῦ λόγου γενομένους παρειςάγει φάσκων »ἐπειδήπερ πολλοὶ ἐπεχείρησαν«, ἵνα τινὰς μὲν ἐπιχειρητὰς δείξῃ, φημὶ δὲ τοῦς περὶ Κήρινθον καὶ Μήρινθον καὶ τοὺς ἄλλους·

εἶτα τίφησιν; »ἔδοξε κἀμοὶ καθεξὴς παρηκολουθηκότι ἄνωθεν τοῖς αὐτόπταις καὶ ὑπηρέταις τοῦ λόγου γενομένοις γράψαι σοι, κράτιστε θεόφιλε (εἴτ᾿ οὖν τινὶθεοφίλῳ τότε γράφων τοῦτο ἔλεγεν ἢ παντὶ ἀνθρώπῳ θεὸν ἀγαπῶντι), ἵνα ἐπιγνῷς περὶ ὧν, φηςί, κατηχήθης λόγων τὴν ἀσφάλειαν«·

καὶ τὴν μὲν κατήχησιν προτεταγμένην ἔφασκεν, ὡς ἤδη ὑπὸ ἄλλων μὲν κεκατηχῆσθαι, οὐκ ἀσφαλῶς δὲ παρ᾿ αὐτῶν μεμαθηέναι τὴν ἀκρίβειαν.