Panarion (Adversus Haereses)

άλλ΄ ὥσπερ άπὸ σκοποῦ τινες θεασάμενοι πῦρ καὶ μὴ νοήσαντες δι' ἥν αἰτίαν οἱ τὴν πυρὰν ταύτην ἐξάψαντες ἢ [*](2 ff gemeint ist Philo de vita contemplativa ; Epiph. ützt jedoch nur den Bericht bei Eusebius h. e. II 16, 2 ff; S. 140, 23 ff Schwartz. — Zu Ἰεσαῖοι vgl. auch Nilus de mon. exercit. 3; Migne 79, 721 A/B Ἰουδαίων δὲ ὅσοι τοῦτον ἐτίμησαν τὸν βίον εἰσὶ μὲν τοῦ Ἰωναδὰβ ἀπόγονοι, πάντας δὲ τοὺς ὡσαύτως βιοῦν ἐθέλοντας προσιέμενοι εἰς τὴν αὐτὴν ἐνάγουσι πολιτείαν,’ ἐν σκηναῖς κατοικοῦντες διὰ παντὸς οἴνου τε καὶ πάντων τῶν πρὸς τὸ ἁβροδίαιτον ἀπεχόμενοι καὶ δίαιταν ἔχοντες εὐτελῆ καὶ τῇ χρείᾳ συμμεμετρημένην τοῦ σώματος. σφόδρα μὲν οὖν ἀπιμελοῦνται τῆς ἠθικῆς ἕξεως, θεωρίᾳ δὲ τὰ πολλὰ παραμένουσιν, ὅθεν καὶ Ἰεσσαῖοι κα· λοῦνται, αὐτοὺς λογίους δηλοῦντος τοῦ ὀνόματος — 3f vgl. Eusebius h. e. 11 17, 2 S. 142, 5 ff Schwartz u. 17, 18; S. 150, 3 ff — 8 — 13 zusammengesetzt aus Eusebius h. e. n 17, ff; S. 148, 13ff Schwartz u. 17, 21f; S. 152, 1ff — 14 ff vgl. Eusebius h. e. II 16, 1; S. 140, ff Schwartz u. 17, 2; S. 142, 8 ff ἐκθειάζων τε καὶ σεμνύνων τοὺς κατ’ αὐτὸν ἀποστολικοὺς ἄνδρας, ἐξ Ἐβραἰων ὡς ἔοικε γεγονότας ταύτῃ τε ἰουδαϊκώτερον τῶν παλαιῶν ἔτι τὰ πλεῖστα διατηροῦντας Μῶν V M) [*](1 τούτου V 3 ὅς aus ὡς Vcorr 4 Μαρίαν VM 5 vor περὶ2 ein καὶ getilgt V corr 6 Μαρεῶτιν *] Μαρεώτην VM 8 τῶν πάσχα M 9 καὶ < M 11 Μ’, θ aus τ Vcorr 14 ἐπὶ M 18 νόμῳ + δὲ V Ι προσέχοντες M)

ἀκούσαντες γὰρ μόνον ὄνομα Ἰησοῦ καὶ θεασάμενοι τὰ θεοσήμεια τὰ διὰ τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων γινόμενα καὶ αὐτοὶ εἰς Ἰησοῦν πιστεύουσιν. γνόντες δὲ αὐτὸν ἐν Ναζαρὲτ ἐν γαστρὶ συλληψθέντα καὶ ἐν οἴκῳ Ἰωσὴφ ἀνατραφέντα καὶ διὰ τοῦτο ἐν τῷ εὐαγγελίῳ Ἰησοῦν τὸν Ναζωραῖον καλεῖσθαι, ὡς καὶ οἱ ἀπόστολοί φασιν Ἰησοῦν τὸν Ναζωραῖον, ἄνδρα ἀποδεδειγμένον ἔν τε σημείοις καὶ τέρασι« καὶ τὰ ἑξῆς, τοῦτο τὸ ὄνομα ἐπιτιθέασιν ἑαυτοῖς τοῦ καλεῖσθαι Ναςωραίους — οὐχὶ Ναζιραίους, τὸ ἑρμηνευόμενον ἡγιασμένους.

τοῦτο γὰρ τοῖς τὸ παλαιὸν πρωτοτόκοις καὶ θεῷ ἀριερωθεῖσιν ὑπῆρχεν τὸ ἀξίωμα, ὧν εἷς ὑπῆρχεν ὁ Σαμψὼν καὶ ἄλλοι μετ’ αὐτὸν καὶ πρὸ αὐτοῦ πολλοί , ἀλλὰ καὶ Ἰωάννης ὁ βαπτιστὴς τῶν αὐτῶν ἀφηγιασμένων τῷ θεῷ καὶ αὐτὸς εἷς ὑπῆρχεν· »οἶνον γὰρ καὶ σίκερα οὐκ ἔπινεν«· ὡρίζετο γὰρ τοῖς τοιούτοις αὕτη ἁρμόδιος τῷ ἐφιώματι ἡ πολιτεία.

6. ἀλλὰ οὐδὲ Νασαραίους ἑαυτοὺς ἀκάλεσαν· ἦν γὰρ ἡ αἵρεσις τῶν Νασαραίων πρὸ Χριστοῦ καὶ Χριστὸν οὐκ ᾕδει — ·

ἀλλὰ καὶ πάντες ἄνθρωποι τοὺς Χριστιανοὺς ἐκάλουν Ναζωραίους ὡς προεῖπον, ὡς λέγουσι κατηγοροῦντες Παύλου τοῦ ἀποστόλου »τοῦτον τὸν ἄνθρωπον ηὕρομεν λοιμὸν καὶ διαστρέφοντα τὸν λαόν, πρωτοστάτην τε ὄντα τῆς τῶν Ναζωραίων αἱρέσεως«.

σεως‘. ὁ δὲ ἅγιος ἀπόστολος οὐκ ἀρνεῖται μὲν τὸ ὄνομα, οὐχὶ τὴν τούτων αἵρεσιν ὁμολογῶν, ἀλλὰ τὸ ὄνομα τὸ ἀπὸ τῆς τῶν ἀντι- [*](9 vgl. Matth. 2, 23 26, 71 Luk. 18, 37 24, 19 Joh. 18, 5. 7 19, 19 — 10 Act. 2, 22 — 12 ff vgl. Origenes zu Klagel. 4, 7f; III 271, 26 ff Klostermann — 16 Luk. 1, 15 — 18 vgl. oben haer. 18; S. 215, 13 ff — 22 Act. 24, 5 V Μ) [*](1 003E; * 2 διὰ < M Ι ἀφανισμῶν V 3 ἀπὸ M Ι πυρὸς aus πυρὰς Vcorr πυρὰς Μ 7 γνόντες] εἰδότες M Ι εν1] ἐκ Μ 7f συλλη///φέντα, μ ausradiert Vcorr 8 τῷ < M 11 τὸ hineingeflickt V Ι αὐτοῖς V Ι τοῦ] τὸ 12 οὐχὶ δὲ] Ναζιραίους Ausgg. seit Oporinus; vgl. S. 324, 17 f, wo ebenso wie hier ἡγιασμένος als Übersetzung von Ναζιραῖος erscheint] οὐχὶ Ναζωραῖοι; Ναζωραῖοι aus Ναζωραίους Vcorr < M 12 Ι ἡγιασμένοι aus ἡγιασμένους Vcorr 17 ὥριστο aus ὡρίζετο Vcorr 18 ἡ hineingeflickt Vcorr < M Ι ἀλλ’ οὐδὶ] die örterte Lesart ἄλλοι δὲ stammt aus U; auch dort ist sie jedoch nur die örichte) Änderung eines Abschreibers oder Lesers an Stelle des von erster Hand geschriebenen ἀλλ’ οὐδὲ)

φησὶ γὰρ ἐπὶ τοῦ βήματος »οὔτε ἐν τῷ ἱερῷ ηὗρόν με πρός τινα διαλεγόμενον ἢ ἐπίστασίν τινα ὄχλου ποιοῦντα οὐδὲ ὧν μου κατηγοροῦσιν οὐδὲν πεποίηκα. ὁμολογῶ δέ σοι τοῦτο, ὅτι κατὰ τὴν ὁδὸν ἥν αἵρεσιν οὑτοι φάσκουσιν οὕτω λατρεύω, πιστεύων πᾶσι τοῖς ἐν τῷ νόμῳ καὶ ἐν τοῖς προφήταις‘.

καὶ οὐ θαῦμα ὅτι ὁ ἀπόστολος ὡμολόγει ἑαυτὸν Ναζωραῖον, πάντων καλούντων τοὺς Χριστιανοὺς τότε τούτῳ τῷ όνόματι διὰ Ναζαρὲτ τὴν πόλιν, ἄλλης μὴ οὔσης χρήσεως τῷ ὀνόματι πρὸς τὸν καιρόν, ὥστε τοὺς ἀνθρώπους > καλεῖν τοὺς τῷ Χριστῷ πεπιστευκότας, περὶ οὗ καὶ γέγραπται »ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται«.

καὶ γὰρ καὶ νῦν ὁμωνύμως οἱ ἄνθρωποι πάσας τὰς αἱρέσεις, Μανιχαίους τέ φημι καὶ Μαρκιωνιστὰς Γνωστικούς τε καὶ ἄλλους, Χριστιανοὺς τοὺς μὴ ὄντας Χριστιανοὺς καλοῦσι καὶ ὅμως ἑκάστη αἵρεσις, καίπερ ἄλλως λεγομένη, καταδέχεται τοῦτο χαίρουσα. ὅτι διὰ τοῦ ὀνόματος κοσμεῖται· δοκοῦσι γὰρ ἐπὶ τῷ τοῦ Χριστοῦ σεμνύνεσθαι όνόματι, οὐ μὴν τῇ πίστει καὶ τοῖς ἔργοις.