Panarion (Adversus Haereses)

πολλὴ δὲ μωρία τῶν τὰ τοιαῦτα λεγόντων. πῶς γὰρ δύναται δαίμων, πνεῦμα ὢν ἀόρατον καὶ ἀσώματον, >ἀπὸ> σωμάτων μεταλαμβάνειν; εἰ δὲ ἀπὸ σωμάτων μεταλαμβάνει καὶ κυϊσκει, οὐκέτι ἐστὶ πνεῦμα, ἀλλὰ σῶμα. σῶμα δὲ ὤν πῶς πῶς ἐστιν ἀόρατος καὶ πνεῦμα;

καὶ πολλὴ ἀτοπία τῆς αὐτῶν μωρολογίας. βούλονται γὰρ τὴν τὴν αὐτῶν μαρτυρίαν τὴν ἀπὸ τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Ἰούδα μᾶλλον εἰς ἑαυτοὺς δῆθεν ἐπάγεσθαι ἐν τῷ λέγειν »καὶ οἱ μὲν ἐνυπνιαζόμενοι σάρκα μὲν μιαίνουσι, κυριότητα δὲ ἀθετοῦσι, δόξας δὲ βλασφημοῦσιν«. οὐκ εἶπεν δὲ ὁ μακάριος Ἱούδας ὁ ἀδελφὸς τοῦ κυρίου περὶ ἐνυπνιαζομένων ἐν σώμασιν· εὐθὺς γὰρ ἐπιφέρει καὶ δεικνύει ὅτι περὶ τῶν ἐνυπνιαζομένων * λέγει, τῶν λαλούντων ὡς δί ὀνειράτων τὰ αὐτῶν ῥήματα καὶ οὐκ ἐν ἀνανήψει γρηγορήσεως λογισμῶν.

καὶ γὰρ καὶ περὶ τῶν ἐν Ἱερουσαλὴμ διδασκάλων λέγει Ἠσαίας »πάντες κύνες ἐνεοὶ ἐνεοὶ δυνάμενοι ὑλακτεῖν, ἐνυπνιαζόμενοι καίτην« καὶ τὰ ἑξῆς, καὶ ὡδε δὲ ἐν τῇ τοῦ Ἰούδα ἐπιστολῇ δείκνυσι λέγων, »[ἐνυπνιαζόμενοι κοίτην,] ἃ οὐκ οἴδασι λέγοντες«. καὶ ἔδειξεν ὅτι οὐ περὶ τῆς ἐνυπνιάσεως τοῦ ὕπνου λέγει, ἁλλὰ περὶ τῆς μυθώδους αὐτῶν τρα- [*](16 Judas 8 — 23 Jes. 50, 10 — 24 vgl. Judas 10 V M) [*](1 ἀναστρέψαι, dazu am Rande ἀνελκύσαι Vcorr Ι αὐτὴν M Ι οὔτως] ταῦτα, auf Rasur V corr 1 f wohl verderbt u. etwa zu lesen: ἐστὶ > τὰ ληρώδη αὐτῶν μυθολογήματα * 3 ἀνελήμφθη, μ durchgestrichen Vcorr 7 ἐνύπνοις M 9 γεννῶσά σοι] γεννώσας M; γεννήσασά γεννήσασά σοι? ül. | δὲ oben hineingeflickt V corr < M 11 ὄν Ι ἀόρατον *] ἀκάθαρτον VM | καὶ1 hinzugesetzt Vcorr I > * Ι μεταλαμβάνων M 13 δὲ ὤν] δεῖν Μ | ἀόρατος*] ἀόρατον VM 14 vor τῆς + ἡ M, ausradiert Vcorr | μωρωλογίας M 18 ὁ2 < Μ 19 ἐν < M Ι σώμασιν, σιν auf Rasur Vcorr Ι ἐπιφέρει, ἐπι auf Rasur Vcorr 20 * etwa <τῇ σιανοιαί}> * 21 ἐν < V 22 διδάσκων Μ 23 ἐνεοὶ] ἐν σοὶ M 24 ἀνυπνιαζόμενοι κοίτην] *, Wiederholung aus Z. 23 26 λέγει τοῦ ὕπνου V)

14. Περιχακῶ δὲ ὡς ἀληθῶς τὰ πάντα ἐξειπεῖν. θεοῦ γάρ ἐστι μόνου ἀποκλεῖσαι τὸν βυθὸν τῆς δυσοσμίας ταύτης. καὶ παρελεύσομαι ἐκ τοῦ τόπου, εὐξάμενος τῷ παμβασιλεῖ θεῷ μηδένα εἰς τὸν βόρβορον ἐγκαταπαγῆναι μηδὲ αὐτοῦ τὴν ἔννοιαν μεταλαβεῖν τῆς δυσώδους ἀκαθαρσίας.

πρῶτον μὲν γὰρ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐκκόπτει αὐτῶν πᾶσαν ῥίζαν τῆς κακίας, περὶ χηρῶν νεωτέρων παραγέλλων χήρας‘ φησίν »νεωτέρας παραιτοῦ· μετὰ γὰρ τὸ καταστρηνιᾶσαι τοῦ Χριστοῦ γαμεῖν θέλουσιν, ἔχουσαι κρίμα, ὅτι τὴν πρώτην πίστιν ἀθέτησαν«· »ἀλλὰ γαμείτωσαν τεκνοποιείτωσαν οἰκοδε- σποτείτωσαν‘.

εἰ δὲ ὁ ἀπόστολος λέγει τεδνογονεῖν οἰκοδεσποτεῖν], οὑτοι δὲ παραιτοῦνται τὴν τεκνογονίαν, ὄφεώς ἐστι καὶ κακῆς διδασκαλίας τὸ ἐπιχείρημα. ἡττώμενοι γὰρ τῇ ἡδονῇ τῆς πορνείας ἐπινοοῦσιν ἑαυτοῖς ἀκαθαρσίας προφάσεις, ὅπως δόξωσι πληροφορεῖν τὴν ἑαυτῶν ἀσέλγειαν.

καὶ ἔδει μὲν ἀληθῶς ταῦτα μήτε λέγεσθαι μήτε ἐν συντάγμασι καταξιοῦσθαι γράφεσθαι, θάπτεσθαι δὲ ὥσπερ νεκρόν τινα όόωδότα καὶ λοιμώδη ἀποφορὰν πνέοντα, ἴνα μὴ καὶ διὰ τῆς ἀκοῆς λυμήνηται τοὺς ἀνθρώπους.

καὶ εἰ μὲν παρεληλύθει ἡ τοιαύτη αἵρεσις καὶ οὐκέτι ἦν ἐν τῷ βίῳ, ἀγαθὸν ἦν ταύτην θάψαι καὶ μήτε ὅλως περὶ αὐτῆς εἰπεῖν. ἐπειδὴ δὲ καὶ ἔστι καὶ πράττεται, προετράπημεν δὲ ὑπὸ τῆς ὑμῶν τιμιότητος περὶ πάντων εἰπεῖν, μέρη αὐτῆς διηγησάμην ἀναγκασθείς, ἵνα τὸ φιλάληθες μὴ παρασιω- πήσω, ἀλλὰ ὑφηγήσωμαι εἰς ἀποτροπὴν μὲν τῶν ἀκουόντων, εἰς ἐξαγωγὴν δὲ τῶν πραττόντων.

πόθεν γὰρ οὐκ ἔχομεν δεῖξαι τοὺς παρ' αὐτοῖς φόνους καὶ τερατώδη ἔργα καὶ τελετὰς διαβόλου ἐξ ἐπινοίας > τοῦ αὐτοῦ διαβόλου τοῖς ἐμβεβροντημένοις δοθείσας;

15. Καὶ εὐθὺς μὲν οὑν ἐλέγχονται εἰς ὅ φαντασιοῦνται καὶ προφασίζονται περὶ τοῦ ξύλου τοῦ ἐν τῷ πρώτῳ ψαλμῷ εἰρημένου ὅτι [*](4 vgl. Apok. 20, 1 — 9 I Tim. 5, 11 — 11 I Tim. 5, 14 — 28 vgl. oben c. 8, 7; S. 285, ff V M) [*](6 βόρβορον] τόπον M Ι αὐτοῦ *] ἐμαυτοῦ VM 12 οἰκοδεσποτεῖν] * 16 μηδὲ M 19 δι’ ἀκοῆς 22 ἀπὸ M Ι τιμιώτητος 23 μέρη/// zwei Buchstaben wegradiert V 24 ἀλλ’ M Ι ὑφηγήσομαι M 24 φ εἰς ἐξαγωγ]]ην δὲ, dazu am Rande αἰσχύνην V corr εἰς ἐξαγωγὴν δὲ καὶ αἰσχύνην M 25 τοὺς] τοῖς M 27 νοίας *, vgl. S. 316, 28 Ι δοθείσης 28 εἰς δ' φαντασιοῦνται < M 29 εἰρημένου, ου aus ω V corr)

νόμον δὲ οὗτοι καὶ προφήτας ἀρνοῦνται. εἰ δὲ νόμον κυρίου ἀρνοῦνται, σὺν τῷ νόμῳ καὶ τὸν λαλήσαντα ἐν τῷ νόμῳ συκοφαντοῦ- σιν· πλανῶνται δὲ καθ' ὑπόνοιαν καὶ ἐκπεπτώκασιν τῆς ἀληθείας, κρίσιν τε οὐχ ἡγοῦνται οὔτε ἀνάστασιν ὁμολογοῦσιν.

ὅσα δὲ πράττουσιν ἐν τῷ σώματι ἡδονῆς ἔμπλεοι γινόμενοι ταῦτα ἀποκαρποῦνται ἐκβακχευόμενοι ταῖς τοῦ διαβόλου ἡδοναῖς τε καὶ ἐπιθυμίαις, ὡς πάντῃ τε καὶ πανταχοῦ ἐλέγχονται ἀπὸ τοῦ τῆς ἀληθείας λόγου·

Ἰωάννης γὰρ λέγει »εἴ τις ἔρχεται«, φησί, »πρὸς ὑμᾶς, καὶ οὐ φέρει τὴν διδαχὴν ταύτην‘. καὶ ποίαν φησίν; »εἴ τις οὐχ ὁμολογεῖ Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἀντίχριστός ἀστι«. »καὶ νῦν ἀντίχριστοι πολλοὶ γεγόνασιν«, ὡς τῶν μὴ ὁμολογούντων τὸν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα ἀντιχρίστων ὑπαρχόντων. ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ σωτὴρ λέγει [*](D57) »οἱ καταξιωθέντες τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν οὕτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται ἀλλ' ἰσάγγελοί εἰσιν( οὐ μόνον δέ,