Constantini imperatoris oratio ad coetum sanctorum

Eusebius of Caesarea

Eusebius. Eusebius Werke, Volume 1. Heikel, Ivar, editor. Leizpig: Hinrichs, 1902.

  • Αήψεται ἀφθάρτοιο θεοῦ βίοτον καὶ ἀθρήσει
  • Ἥρωας σὺν ἐκείνῳ ἀολλέας· ἀδὲ καὶ αὐτὸς
    • δηλαδὴ τοὺς δικαίους.
  • Πατρίδι καὶ μακάρεσσιν ἐελδομένοισι φανετιται,
  • Πατροδότοις ἀφετῇσι κυβερνῶν ἡνία κόσμου.
  • Σοὶ δ’ ἄρα, παῖ, πρῶτιστα ψύει δωρήματα γαῖα
  • Κριθὴν ἠδὲ κύπειρον, ὁμοῦ καλακάσςἰ ἀκάνθῳ.

    • θαυμαστὸς ἀνὴρ καὶ πάσῃ παιδείᾳ κεκοσμήμένος, ὅς ἀκριβῶς ἐπι- Στάμενος τὴν τῶν τότε παρόντων καιρῶν ὠμότητα·

  • Σοὶ δ’ αἶγες θαλεραί,
    • Φηςίν,
  • Μαστοῖς καταβεβριθυῖαι,
  • Αὐτόματοι γλυκὺ νᾶμα συνεκτελέουσι γάλακτος,
  • Οὐδὲ δέμις ταρβεῖν βλοσυροὺς ἀγέλῃσι λέοντας.
    • ἀληθῆ λέγων· ἡ γὰρ πίστις τῆς βασιλικῆς αὐλῆς τοῦς δυνάστας Οὐ φοβηθήσεται.
  • Φύσει δ’ εὐώδη τὰ σπάργανα σεῖό γε ποίην
  • Ὄλλυται ἰοβόλου φύσις ἑφπετοῦ, ὅλλυται. . .
  • Λοίγιος, Ἀσςύριον δύλλει κατὰ τέμπε’ ἄμωμον.

    • τούτων οὐδὲν ἀληθέστερον οὐδὲ τῆς τοῦ σωτήρος ἀρετῆς οἰκειό- Τερον εἴποι τις ἔν· αὐτὰ γὰρ τὰ τοῦ θεοῦ σπάργανα, πνεύματος ἁγίου δύναμις, εὐώδη τινὰ ἄνθη νεολαίᾳ ὥπασε γέννᾳ. ὁ δὲ ὄφις ἀπόλλυται, καὶ ὁ ἰὸς τοῦ ὄφεως ἐκείνου, ὅς τοὺς πρωτοπλάστους [*](1—2: Verg. Ecl. IV, 15, 16. —4—7: Verg. Ecl. IV, 17—20. —10—14: Verg. Ecl. IV, 21—22. —17 —19: Verg. Ecl. IV, 23—25.) [*](1 ἀθροίσει J | 3 δηλαδὴ τοὺς δικαίους < J | 4 πατρί τε Rossignol | 5 πα- Τροδοτοῖς ἀρετῆσι V, πατροδοτῶ ἀρετῆ JME | 6 φύει < V | 7 κολακάσσι] βώλα- Κας J, φύλακας M |ἀκάνθῳ] ἰακάνθω VJM | 9 τῶν < V | παρόντων < JME | 10 δ’ Αὖγες (αἶγαις Druckfehlera) Val., δὲ παΐς VJM, δ’ ὦ παῖς Ε | θαλεραὶ V, θαλεροὶ JM, θαλεροῖς Ε |12 μαστοὶ Μ | 13 αὐτόμαται V, M1 aber ot ϋber der Zeile | 17 Σπάργανα σεῖό γε ποίην Wil., σπάργανα σεῖο τ’ ένυπλεῖν V, σπάργαν ἄσει τὲ ἐνιπήν J, σπάργανας εἴτε νιπὴν Μ, σπάργανα, dann ein leerer Raum, am Rande λείπει Ε |18 ὄλυται an beiden Stellen V | ὄλλυται ποίη V, o. Ποίης J, o. Βοτά- νης ποίης Μ, ο. Πίσσης Ε, ὄλλυτ’ ἄγρωστις Wil. | 19 λυγιος V | κατὰ τέμπε’] καταπέμπε JM | τέμπε’] πάμπαν Ε |22 νεολαίᾳ Ε, νεολδα V, vewλκὰ J, veoλκδὰ Μ | 24 ἀπώλλυτο V.)

    v.1.p.184.
    Πρῶτος ἐξηπάτα, παράγων τὰς διανοιάς αὐτῶν ἀπὸ τῆς ἐμφύτου σωφροςύνης ἐπὶ τὴν τῶν ἠδονῶν ἀπόλαυσιν, ὅπως γνοῖεν τὸν ἐπηρτημένον αὐτοῖς ὄλεθρον.

    πρὸ γάρ τοι τῆς κατελεύσεως τοῦ σωτῆρος τῆς ἀθαναςίας τῶν δικαίων ἀγνοίᾳ τὰς ψυχὰς τῶν ἀν- θρώπων ἀπὶ μηδεμιᾷ χρηστῇ ἐλπίδι ἐρειδομένας ἔθραυε, παθόντος Δὲ α’τοῦ καὶ πρὸς καιρὸν τοῦ περιτεθέντος σώματος χωρισθέντος ἐκ τῆς κοινωνίας τοῦ ἁγίου πνεύματος, ἀπεκαλύφθη τοῖς ἀνθρώ- ποις τὸ δυνατὸν τῆς ἀναστάσεως, καὶ εἴ τις ἰλὺς ἀνθρωπίνων ἀδι- κημάτων κατελείπετο, αὕτη πᾶσα λουτροῖς ἁγίοις ἐσμήχετο. Τότε δὴ παρακελεύεται τοῖς ὑπηκόοις θαρρεῖν, καὶ ἐκ τῆς αὐτοῦ σεμνῆς Διαςήμου τε ἀναστάσεως τὰ ὅμοια ἀλπίζειν ἐκέλευσεν.

    οὐκοῦν δι- Καίως ἐτελεύτα πᾶσα ἡ τῶν ἰοβόλων φύσις, ἐτελεύτα δὲ καὶ θάνα- Τος, ἐπεσφραγίσθη δὲ ἡ ἀνάστασις, ἀπώλετο δὲ καὶ τὸ τῶν Ἀσσυρίων Γένος, ὃ παραίτιον ἐγένετο τῆς πίστεως τοῦ θεοῦ, φύεσθαι δὲ ἀνέδην καὶ πανταχοῦ φάσκων τὸ ἄμωμον πλῆδος τῶν θρηδκευόντων προσ- Αγορεύει· οἷον γὰρ ἐκ μιᾶς ῥίζης πλῆθος κλάδων εὐώδεσι δάλλον ἄνθεσιν, ἀρδόμενον συμμετρίᾳ δρόσου, βλαστάνει.

    πεπαιδευμένων δέ, ὦ σοφώτατε ποιητὰ Μάρων, καὶ τὰ ἑξῆς ἅπαντα ἀκολού- θως ἔχει·

  • Αὐτίκα δ’ ἡρώων ἀρετὰς πατρὸς τε μεγίστου
  • Ἔργ’ ὑπερηνορίῃσι κεκασμένα πάντα μαθήσῃ.
    • Τοὺς μὲν τῶν ἡρώων ἐπαίνους τὰ τῶν δικαίων ἀνδρῶν ἔργα ση- Μαίνων, τὰς δὲ ἀρετὰς τοῦ πατρὸς τὴν τοῦ κόσμου σύνταξιν καὶ Τὴν εἰς αἰώνιον διαμονὴν ἀπεργαςίαν λέγων, ἴσως δὲ καὶ τοὺς νό- μους, οἷς ἡ θεοφιλὴς ἐκκληςία χρῆται ἐπιτηδεύουσα τὸν μετὰ δι- Καιοςύνης τε καὶ σωφροςύνης βίον.

    θαυμαστὴ δὲ καὶ ἡ τοῦ μεταξὺ Τῶν τε ἀγαθῶν καὶ τῶν κακῶν βίου ἐπὶ τὸ ἀνηγμένον παραύξησις, Τὸ ἀθρόον τῆς αἰφνιδίου μεταβολῆς παραιτουμένου·

  • Πρῶτα μὲν ἀνθερίκων ξανθῶν ἤγοντο ἀλωαί·
    • (τουτέστιν, ὁ καρπὸς τοῦ θείου νόμου ἤγετο εἰς χρείαν.) [*](14 vgl. Gen. 12 (?). —20—21: Verg. Ecl. IV, 26—27.—29: Verg. Ecl. IV, 28.) [*](2 σωφροςύνης + Val., εὐφροςύνης Ν!, < VJME | nach ὅπως + μὴ Val. | 10 ἑαυτοῦ V | 12 πᾶσα ἡ <JME | ἡ + vor φύσις JME | 13 ἀπώλλυτο V; die Stelle unklar | 14 δὲ V, τε JE, τε καὶ M | ἀνέδην Hkl, ἀναίδην V, <JME| 15 φάσκον ME | προσαγορεύει VME, προαγορεύει J | 16 κελάδων J | θᾶλλον J | 17 πεπαιδευμένης JM | 18 καὶ + vor ἀκολ. JE | ἀκολουθίας J | 21 ὑπερηνορίηισι V, ὑπερην., η auf Ras., J | 26 ἡ <V | 27 ἀνηγμένον Ν!, ἀνημμένον JME, ἀνει- Μένον V | 29 πρῶτα J, πρῶτον VME | ἤγοντο HSS (falsch), ἔπληθον oder ἔβρι- Θον Wil.)
    v.1.p.185.
  • Ἐ δ’ ἐρυθροῖσι βάτοισι παρήορος ἤλδανε βότρυς,
    • (ἅπερ οὐκ ἦν κατὰ τὸν ἄθεσμον βίον,)
  • Σκληρῶν δ’ ἐκ πεύκης λαγόνων μέλιτος ῥέε νᾶμα·

    • τὴν ἀλιθιότητα τῶν τότε ἀνθρώπων καὶ τὸ κατεσκληκὸς ὑπογρά- φων ὖθος· ἔσως δὲ καὶ τοὺς τὸν τοῦ θεοῦ πόνον ἀσκοῦντας τῆς ἑαυτῶν καρτερίας γλυκύν τινα καρπὸν λήφεσθαι διδάσκων.

  • Παῦρα δ’ ὅμως ἴχνη προτέρας περιλείπεται ἄτης·
  • Πόντον ἐπαΐξαι περὶ τ’ ἄστεα τείχεσι κλεῖσαι,
  • Ῥῆξαί τ’ εἰλιπόδων ἑλκύσμασι τέλσον ἀρούρης·
  • Ἄλλος ἔπειτ’ ἔσται Τῖφυς, καὶ Θεσσαλὶς Ἀργώ,
  • Ἀνδράσιν ἡρώεσσιν ἐγαλλομένη, πολέμου δὲ
  • Τρώων καὶ Δαναῶν πειρήσεται αὖθις Ἀχιλλεύς.
    • εὖγ’, ὦ σοφώτατε ποιητά· τὴν γὰρ ποιητικὴν ἐξουςίαν μέχρι τοῦ Προςήκοντος ἐταμιεύσω. Οὐ γὰρ ἦν σοί προκείμενον ἀποδεσπίσαι μὴ ὄντι γε προφήτῃ, ἐκώλυεν δέ τις οἶμαι καὶ κίνδυνος τοῖς ἐλέγχουσι Τὰ ὑπὸ τῶν προγόνων νομισθέντα ἐπηστημένος.

    πεφραγμένωνς δὴ Καὶ ἀκινδύνως κατὰ τὸ δυνατὸν τοῖς συνιέναι δυναμένοις παραστήσας Τὴν ἀλήθειαν, πύργους καὶ πόλεμον αἰτιαςάμενος, ἅπερ ἀληθῶς ἔτι Καὶ νῦν ἐξετάξεται κατὰ τὸν τῶν ἀνθρώπων βίον, τὸν μὲν Ἀχιλλέα χαρακτηρίζει τὸν σωτῆρα ὁρμῶντα ἐπὶ τὸν Τρωικὸν πόλεμον, τὴν Δὲ Τροίαν τὴν οἰκουμένην πᾶσαν. ἐπολέμησε γοῦν ἄντικρυς τῆς ἀντικειμένης δυνάμεως πονηρᾶς, πεμφθεὶς ἐξ οἰκείας τε προνοίας καὶ παραγγελίας μεγίστου πατρός.