Vita Constantini
Eusebius of Caesarea
Eusebius. Eusebius Werke, Volume 1. Heikel, Ivar, editor. Leizpig: Hinrichs, 1902.
τί δὲ φρονεῖν ὀρθὸν ἐκεῖνοι δυνήσονται, οἳ μετὰ τὴν κυριοκτονίαν τε καὶ πατροκτονίαν ἐκεῖνοι δυνήσονται, οἳ μετὰ τὴν κυριοκτονίαν τε καὶ πατροκτονίαν ἐκείνην ἐκστάντες τῶν φρενῶν ἄγονται οὐ λογιμῷ τινι ἀλλ' ὁρμῇ ἀκατασχέτῳ, ὅπη δἂν αὐτοὺς ἡ ἔμφυτος αὐτῶν ἀγάγῃ μανία. ἐκεῖθεν τοίνυν κἀν τούτῳ τῷ μέρει τὴν ἀλήθειαν οὐχ ὁρῶσιν, ὡς δὴ κατὰ τὸ πλεῖστον αὐτοὺς πλανωμένους ἀντὶ τῆς προσηκούσης ἐπανορθώσεως ἐν τῷ αὐτῷ ἔτει δεύτερον τὸ πάσχα ἐπιτελεῖν. τίνος οὖν χάριν τούτοις ἑπόμεθα, οὓς δεινὴν πλάνην νοσεῖν ὡμολόγηται; δεύτερον γὰρ τὸ πάσχα ἐν ἑνὶ ἐνιαυτῷ οὐκ ἄν ποτε ποιεῖν ἀνεξόμεθα. ἀλλ' εἰ καὶ ταῦτα [*](6 τὴν τῆς Socr., Theod., V (?), τὰς τῆς JBA, τὰ τῆς Μ | 7 ἐλπίδα Socr., Theod., V, ἐλπίδας JMBA | φανερῶ λόγω, vgl. 87, 2, ἀκριβὴς λόγος, | 10 χεῖρας] χρείας ΜΒ | 12 ἔθνους Socr. (Cod. FM), Theod., VMBA, ἔθους J| ἀποβληθέντος Socr., Theod., JMBA, καταβληθέντος V| 15 ὑμῖν Socr., VBA| 16 παρὰ] περὶ Β| ἑτέραν ὁδὸν Socr., Theod., VJ, ~ MBA| 18 συνειδήσεως ΗSS, συνελεύσεως? Ηkl| 21 ἦμεν Socr. (Theod.), J, εἴημεν VMBA| 24 ὅπη VJMB, ὅποι Α, Socr., (ὅπου Theod., Socr. Cod. M| δ'ἂν VMBA, ἂν J, Socr., Theod.| nach ἐκεῖθεν + οὖν ΜΒΑ| 25 ὁρῶντας J| δὴ Α, δεῖ VMB, ἀεὶ Socr., Theod., J| πεῖστον] πάθος J| 26 ἀντὶ < ΜΒΑ| ἐν Socr., Theod., J, < VMBA| 27 δεύτερον < J| τίνος < ΜΒ| οὖν Socr., Theod., V, < JMBA| 28 οἱ — ὡμολόγηνται Socr., Theod., J (ω aus ο J)| τὸ πάσχα < ΜΒΑ|29 ἐν Socr., Theod., J, <| VMBA| ἀνεξόμεθα VJA, Theod.: Cod. A, ἀνεξώμεθα Socr., MB, ἀνεξοίμεθα Τheod.: Cod. B.)
πρὸς τούτοις κἀκεῖνο πάρεστι συνορᾶν, ὡς ἐν τηλικούτῳ πράγματι καὶ τοιαύτης θρησκείας ἑορτῇ διαφωνίαν ὑπάρχειν ἐστὶν ἀθέμιτον. μίαν γὰρ ἡμῖν τὴν τῆς ἡμετέρας ἐλευθερίας ἡμέραν τουτέστιν τὴν τοῦ ἁυιωτάτου πάθους ὁ ἡμέτερος παρέδωκε σωτήρ, μίαν εἶναι τὴν καθολικὴν αὐτοῦ ἐκκλησίαν βεβοληται, ἧς εἰ καὶ τὰ μάλιστα εἰς πολλούς τε καὶ διαφόρους τόπους τὰ μέρη διῄρηται, ἀλλ’ ὅμως ἑνὶ πνεύματι τουτέστι τῷ θείῳ βουλήματι θάλπεται.
λογισάσθω δ’ ἡ τῆς ὑμετέρας ὁσιότητος ἀγχίνοια, ὅπως ἐστὶ δεινόν τε καὶ ἀπρεπὲς κατὰ τὰς αὐτὰς ἡμέρας ἑτέρους μὲν ταῖς νηστείαις σχολάζειν, ἑτέρους δὲ συμπόσια συντελεῖν, καὶ μετὰ τοῦ πάσχα ἡμέρας ἄλλους μὲν ἐν ἑορταῖς καὶ ἀνέσεσιν ἐξετάζεσθαι, ἄλλους δὲ ταῖς ὡρισμέναις ἐκδεδόσθαι νηστείαις. διὰ τοῦτο γοῦν τῆς προσηκούσης ἐπανορθώσεως τυχεῖν καὶ πρὸς μίαν διατύπωνσιν ἄγεσθαι τοῦτο ἡ θεία πρόνοια βούλεται, ὡς ἔγωγε ἅπαντας ἡγοῦμαι συνορᾶν.“
„Ὅθεν ἐπειδὴ τοῦδ’ οὕτως ἐπανορθσθαι προσῆκεν, ὡς μηδὲν μετὰ τοῦ τῶν πατροκτόνων τε καὶ κυριοκτόνων ἐκείνων ἔθνους εἶναι κοινόν, ἔστι δὲ τάξις εὐπρεπής, ἥν πᾶσαι αἱ τῶν δυτικῶν τε καὶ μεσημβρινῶν καὶ ἀρκτῴων τῆς οἰκουμένης μερῶν παραφυλάττουσιν ἐκκλησίαι καί τινεσ τῶν κατὰ τὴν ἑῴαν τόπων, οὗ ἕνεκεν ἐπὶ τοῦ παρόντος καλῶς ἔχειν ἅπαντες ἡγήσαντο, καὶ αὐτὸς δὲ τῇ ὑμετέρᾳ ἀγχινοίᾳ ἀρέσειν ὑπεσχόμην, ἵν’ ὅπερ δἄν κατὰ τὴν Ῥωμαίων πόλιν Ἰταλίαν τε καὶ Ἀφρικὴν ἅπασαν, Αἴγυπτον, Σπανίας, Γαλλίας, Βρεττανίας, Λιβύας, ὅλην Ἑλλάδα, Ἀσιανὴν τε διοίκησιν καὶ Ποντικὴν καὶ Κιλικίαν μιᾷ καὶ συμφώνῳ φυλάττηται γνώμῃ, ἀσμένως τοῦτο καὶ ἡ ὑμετέρα προσδέξηται σύνεσιν, λογιζομένη ὡς οὐ μόνον πλείων ἐστὶν ὁ τῶν κατὰ τοὺς προειρημένους τόπους ἐκκλη- [*](1 προὔκειτο (υ über der Zeile) V | ἀλλα δὴ + vor τὴν (ὑμετ.) MBA | ὑμετέραν <ΜΒΑ |2 μηδεμία VMBA, μαδενὸς Socr., Theod., J | ὁμοιότητι <ΜΒΑ |3 ἤ δοκεῖν ἕπεσθαι J | πρὸς Socr., Theod., <HSS | 4 τοιαύτης Socr. (FM), Theod. (cod. A), V, τοιαύτῃ JMBA | 5 ἄρχειν MBA | ἀθέμιτον] ἀθεώτατον J | ἡμῖν] ἑορτὴν MBA | 6 ὑμετέρας ΒΑ |7 καὶ μίαν HSS καὶ <Socr., Theod. | 8 τε + Socr., Theod.,< HSS | 9 διήρηνται J | ἑνὶ Socr., ἐν ἑνὶ Theod. (Cod. A), ἐν ΗSS | 12 ἑτέρους- ἠμέρας <V | 14 ταῖς νηστ. Α |16 ἅπαντας ἡγοῦμαι συνορᾶν] ἀπαθῶς συνορῶ J | 18 προσῆκεν Socr., Theod., JMBA, προσήκει V | 19 τοῦ gestrichem in J, <Socr., Theod. | 20 ἔθνους VMB, ἜΘΟΥς Α, <Socr.(Cod. FM), Theod., J | ἅπασαι(αἱ |<) J, Socr., Theod. | 22 οὗ VMBA, ὧν Socr., Theod., J | 24 ἡμεντὶς MBA| τὴv τῶν Ῥωμ. MBA | 25 τε καὶ Ἀφρ.Ἰταλίαν τε ἅπασαν MBA | Σπανίας VJ, Theod. (Cod. B), Σπανίαν JBA, Ἰταλίαν Socr., Theod. (Cod. A) | 27 φυλάττητια Socr., φιλάττεται Theod., HSS | 29 πλεῖον JMB | ὁ κατὰ τῶν προειρημένους τόπους V.)