Historia Ecclesiastica

βραχυτάτης δὲ ἡμῶν τε καὶ αὐτῶν “τυχόντων ἀναπνοῆς, ἐπικατέσκηψεν ἡ νόσος αὕτη, “πρᾶγμα φόβου τε παντὸς φοβερώτερον ἐκείνοις, καὶ “συμφορᾶς ἡστινοσοῦν σχετλιώτερον, καὶ ὡς ἴδιός “τις αὐτῶν ἀπήγγειλε συγγραφεὺς, πρᾶγμα μόνον “δὴ τῆς πάντων ἐλπίδος κρεῖσσον γενόμενον· ἡμῖν “δὲ οὐ τοιοῦτο μὲν, γυμνάσιον δὲ καὶ δοκίμιον οὐ- “δενὸς τῶν ἄλλων ἔλαττον. ἀπέσχετο μὲν γὰρ οὐδὲ “ἡμῶν, πολλὴ δὲ ἐξῆλθεν εἰς τὰ ἔθνη.“

τούτοις ἑξῆς ἐπιφέρει λέγων “οἱ γοῦν πλεῖστοι τῶν ἀδελφῶν “ἡμῶν δι᾿ ὑπερβάλλουσαν ἀγάπην καὶ φιλαδελφίαν “ἀφειδοῦντες ἑαυτῶν καὶ ἀλλήλων ἐχόμενοι, ἐπισκο- “ποῦντες ἀφυλάκτως τοὺς νοσοῦντας, λιπαρῶς ὑπη- “ρετούμενοι, θεραπεύοντες ἐν Χριστῷ, συναπηλλάτ- “τοντο ἐκείνοις ἀσμενέστατα, τοῦ παρ᾿ ἑτέρων ἀνα- “πιμπλάμενοι πάθους, καὶ τὴν νόσον ἐφ᾿ ἑαυτοὺς “ἕλκοντες ἀπὸ τῶν πλησίον, καὶ ἑκόντες ἀναμασσό- “μενοι τὰς ἀλγηδόνας. καὶ πολλοὶ νοσοκομήσαντες “καὶ ῥώσαντες ἑτέρους ἐτελεύτησαν αὐτοὶ, τὸν ἐκεί- “νων θάνατον εἰς ἑαυτοὺς μεταστησάμενοι, καὶ τὸ

οἱ γοῦν ἄριστοι τῶν παρ’ ἡμῖν ἀδελ- “φῶν τοῦτον τὸν τρόπον ἐξεχώρησαν τοῦ βίου, πρεσ- “βύτεροί τέ τινες καὶ διάκονοι καὶ τῶν ἀπὸ τοῦ λαοῦ “λίαν ἐπαινούμενοι, ὡς καὶ τοῦ θανάτου τοῦτο τὸ “εἶδος διὰ πολλὴν εὐσέβειαν καὶ πίστιν ἰσχυρὰν γε- “νόμενον μηδὲν ἀποδεῖν μαρτυρίου δοκεῖν.

καὶ “τὰ σώματα δὲ τῶν ἁγίων ὑπτίαις χερσὶ καὶ κόλποις “ὑπολαμβάνοντες, καθαιροῦντές τε ὀφθαλμοὺς, καὶ στόματα συγκλείοντες, ὠμοφοροῦντἐς τε καὶ διατι- ‘θέντες, προσκολλώμενοι, συμπλεκόμενοι, λουτροῖς “τε τε καὶ περιστολαῖς κατακοσμοῦντες, μετὰ μικρὸν “ἐτύγχανον τῶν ἴσων, ἀεὶ τῶν ὑπολειπομένων ἐφε- “πομένων τοῖς πρὸ αὐτῶν.

τὰ δέ γε ἔθνη πᾶν “τοὐναντίον· καὶ νοσεῖν τε ἀρχομένους ἀπωθοῦντο, “καὶ ἀπέφευγον τοὺς φιλτάτους, κἀν ταῖς ὁδοῖς ἐρ- “ρίπτουν ἡμιθνῆτας, καὶ νεκροὺς ἀτάφους ἀπεσκυ- “βαλίζοντο, τὴν τοῦ θανάτου διάδοσιν καὶ κοινωνίαν ἐκτρεπόμενοι, ἣν οὐκ ἦν καὶ πολλὰ μηχανωμένοις “ἐκκλῖναι ῥᾴδιον.“

μετὰ δὲ καὶ ταύτην τὴν ἐπιστολὴν, εἰρηνευσάντων τῶν κατὰ τὴν πόλιν, τοῖς κατ’ Αἴγυπτον ἀδελφοῖς ἑορταστικὴν αὖθις ἐπιστέλλει γραφὴν, καὶ ἐπὶ ταύτῃ ἄλλας διαφόρους πάλιν διατυποῦται. φέρεται δέ τις αὐτοῦ καὶ περὶ σαββάτου, καὶ ἄλλη περὶ γυμνασίου.

Ἑρμάμμωνι δὲ καὶ τοῖς κατ’ Αἴγυπτον ἀδελφοῖς δι’ ἐπιστολῆς ὁμιλῶν, πολλά τε ἄλλα περὶ τῆς Δεκίου καὶ τῶν μετ’ αὐτὸν διεξελθὼν κακοτροπίας, τῆς κατὰ τὸν Γαλλιηνὸν εἰρήνης ἐπιμιμνήσκεται.

[Nic. Η. E. VI, 21] Οὐδὲν δὲ οἷον τὸ [*](3 1 Cor. 4, 13.)

“κατὰ γὰρ τὸ ῥηθὲν πρὸς τὸν προφήτην Ἡσαΐαν “τὰ “ἀπ᾿ ἀρχῆς ἰδοὺ ἥκασι, καὶ καινὰ ἃ νῦν ἀνατελεῖ.“ “ὥσπερ γὰρ νέφος τὰς ἡλιακὰς ἀκτῖνας ὑποδραμὸν καὶ “πρὸς ὀλίγον ἐπηλυγάσαν ἐσκίασεν αὐτὸν καὶ ἀντ᾿ αὐ- “τοῦ προεφάνη, εἶτα παρελθόντος ἢ διατακέντος τοῦ “νέφους ἐξεφάνη πάλιν ἐπανατείλας ὁ ἥλιος ὁ προα- “νατείλας, οὕτω προστὰς καὶ προσπελάσας ἑαυτὸν ὁ “Μακριανὸς τῆς ἐφεστώσης Γαλλιηνοῦ βασιλείας, ὁ “μὲν οὐκ ἔστιν, ἐπεὶ μηδὲ ἧν, ὁ δ᾿ ἔστιν ὁμοίως “ὥσπερ ἦν.

καὶ οἷον ἀποθεμένη τὸ γῆρας ἡ βασι- “λεία, καὶ τὴν προοῦσαν ἀνακαθηραμένη κακίαν, “ἀκμαιότερον νῦν ἐπανθεῖ, καὶ πορρώτερον ὁρᾶται “καὶ ἀκούεται καὶ διαφοιτᾷ πανταχοῦ.”

εἶθ᾿ ἑξῆς καὶ τὸν χρόνον, καθ᾿ ὃν ταῦτ᾿ ἔγραφε, διὰ τούτων σημαίνει “καί μοι πάλιν τὰς ἡμέρας τῶν βασιλικῶν “ἐτῶν ἔπεισι σκοπεῖν. ὁρῶ γὰρ, ὡς ὀνομασθέντες “μὲν οἱ ἀσεβέστατοι μετ᾿ οὐ πολὺ γεγόνασιν ἀνώνυ- “μοι, ὁ δὲ ὁσιώτερος καὶ φιλοθεώτερος ὑπερβὰς τὴν “ἑπταετηρίδα νῦν ἐνιαυτὸν ἔνατον διανύει, ἐν ᾧ “ἡμεϊς ἑορτάσωμεν.”

[Nic. H. E. VI, 21] Ἐπὶ τούτοις πᾶσι σπουδάζεται αὐτῷ καὶ τὰ περὶ ἐπαγγελιῶν δύο συγγράμματα. ἡ δ᾿ ὑπόθεσις αὐτῷ Νέπως ἦν, ἐπίσκοπος τῶν κατ᾿ Αἴγυπτον, Ἰουδαϊκώτερον τὰς ἐπηγγελμένας τοῖς ἁγίοις ἐν ταῖς θείαις γραφαῖς ἐπαγγε- [*](6 Ies. 43, 19.)

δόξας γοῦν οὗτος ἐκ τῆς Ἀποκαλύψεως Ἰωάννου τὴν ἰδίαν κρατύνειν ὑπόληψιν, “ἔλεγχον ἀλληγοριστῶν” λόγον τινὰ περὶ τούτου συντάξας ἐπέγραψε.

πρὸς ὃν ὁ Διονύσιος ἐν τοῖς περὶ ἐπαγγελιῶν ἐνίσταται, διὰ μὲν τοῦ προτέρου τὴν αὑτοῦ γνώμην ἣν εἶχε περὶ τοῦ δόγματος παρατιθέμενος, διὰ δὲ τοῦ δευτέρου περὶ τῆς Ἀποκαλύψεως Ἰωάννου διαλαμβάνων, ἔνθα τοῦ Νέπωτος κατὰ τὴν ἀρχὴν μνημονεύσας ταῦτα περὶ αὐτοῦ γράφει

“ἐπεὶ δὲ σύνταγμά τι προκομίζουσι Νέπωτος, ᾧ λίαν ἐπερείδονται ὡς ἀναντιρρήτως ἀποδεικνύντι τὴν τοῦ Χριστοῦ βασιλείαν ἐπὶ γῆς ἔσεσθαι, ἐν ἄλλοις μὲν πολλοῖς ἀποδέχομαι καὶ ἀγαπῶ Νέπωτα, τῆς τε πίστεως καὶ τῆς φιλοπονίας καὶ τῆς ἐν ταῖς γραφαῖς διατριβῆς καὶ τῆς πολλῆς ψαλμῳδίας, ᾑ μέχρι νῦν πολλοὶ τῶν ἀδελφῶν εὐθυμοῦνται, καὶ πάνυ δι’ αἰδοῦς ἄγω τὸν ἄνθρωπον ταύτῃ μαλλοῦ, ᾗ προανεπαύσατο, ἀλλὰ φίλη γὰρ καὶ προτιμοτάτη πάντων ἡ ἀλήθεια) ἐπαινεῖν τε χρὴ καὶ συναινεῖν ἀφθόνως, εἴ τι ὀρθός λέγοιτο, ἐξετάζειν δὲ καὶ διευθύνειν, εἴ τι μὴ φαίνοιτο ὑγιῶς ἀναγεγραμμένον.

καὶ πρὸς μὲν παρόντα καὶ ψιλῷ λόγῳ δογματίζοντα αὐτάρκης ἦν ἂν ἡ ἄγραφος ὁμιλία, δι’ ἐρωτήσεως καὶ ἀποκρίσεως πείθουσα καὶ συμβιβά- ζουσα τοὺς ἀντιδιατιθεμένους· γραφῆς δὲ ἐκκειμένης, ὡς δοκεῖ τισὶ, πιθανωτάτης, καί τινων διδασκάλων τὸν μὲν νόμον καὶ τοὺς προφήτας τὸ μηδὲν “ἡγουμένων, καὶ τὸ τοῖς εὐαγγελίοις ἕπεσθαι παρέντων, καὶ τὰς τῶν ἀποστόλων ἐπιστολὰς ἐκφαυλισάντων, τὴν δὲ τοῦ συγγράμματος τούτου διδασκαλίαν

τούτοις μεθ᾿ ἕτερα ἐπιφέρει λέγων “ἐν μὲν οὖν τῷ Ἀρσινοΐτῃ γενόμενος, ἔνθα, “ὡς οἶδας, πρὸ πολλοῦ τοῦτο ἐπεπόλαζε τὸ δόγμα, “ὡς καὶ σχίσματα καὶ ἀποστασίας ὅλων ἐκκλησιῶν “γεγονέναι, συγκαλέσας τοὺς πρεσβυτέρους καὶ δι- “δασκάλους τῶν ἐν ταῖς κώμαις ἀδελφῶν, παρόντων “καὶ τῶν βουλομένων ἀδελφῶν, δημοσίᾳ τὴν ἐξέτα- “σιν ποιήσασθαι τοῦ λόγου προετρεψάμην.

καὶ “τοῦτό μοι προσαγόντων τὸ βιβλίον ὥς τι ὅπλον καὶ “τεϊχος ἀκαταμάχητον, συγκαθεσθεὶς αὐτοῖς τριῶν “ἑξῆς ἡμερῶν ἐξ ἕω μέχρις ἑσπέρας, διευθύνειν ἐπει- “ράθην τὰ γεγραμμένα.

ἔνθα καὶ τὸ εὐσταθὲς “καὶ τὸ φιλάληθες καὶ τὸ εὐπαρακολούθητον καὶ “συνετὸν ὑπερηγάσθην τῶν ἀδελφῶν, ὡς ἐν τάξει “καὶ μετ᾿ ἐπιεικείας τὰς ἐρωτήσεις καὶ τὰς ἐπαπορή- “σεις καὶ τὰς συγκαταθέσεις ἐποιούμεθα, τὸ μὲν ἐκ “παντὸς τρόπου φιλονείκως τῶν ἅπαξ δοξάντων πε- “ριέχεσθαι, εἰ καὶ μὴ φαίνοιντο ὀρθῶς ἔχοντα, παρ- “αιτησάμενοι, μήτε δὲ τὰς ἀντιλογίας ὑποστελλόμενοι, “ἀλλ᾿ εἰς ὅσον οἷόν τε τῶν προκειμένων ἐπιβατεύειν “καὶ κρατύνειν αὐτὰ πειρώμενοι, μήτε, εἰ λόγος αἱ- “ρεῖ, μεταπείθεσθαι καὶ συνομολογεῖν αἰδούμενοι, “ἀλλ᾿ εὐσυνειδήτως καὶ ἀνυποκρίτως καὶ ταῖς καρ-

καὶ τέλος ὅ τε τῆς διδαχῆς ταύ- ‘της ἀρχηγὸς καὶ εἰσηγητὴς, ὁ καλούμενος Κορακίων, “ἐν ἐπηκόῳ πάντων τῶν παρόντων ἀδελφῶν ὡμολό- “γησε καὶ διεμαρτύρατο ἡμῖν μηκέτι τούτῳ προσ- “έξειν, μηδὲ διαλέξεσθαι περὶ τούτου, μηδὲ μεμνῆ- “σθαι, μηδὲ διδάξειν, ὡς ἱκανῶς ὑπὸ τῶν ἀντι- “λεχθέντων ᾑρημένος· τῶν τε ἄλλων ἀδελφῶν οἱ “παρόντες ἔχαιρον ἐπὶ τῇ κοινολογίᾳ καὶ τῇ πρὸς “πάντας συγκαταβάσει καὶ συνδιαθέσει.’’