Historia Ecclesiastica
Eusebius of Caesarea
Eusebius. Eusebii Caesariensis Opera, Volume 4. Dindorf, Luwdig, editor. Leipzig: Teubner, 1871.
Κλήμης δὲ ἐν ἕκτῳ τῶν ἐγχειρισθῆναι γράφων ὧδε παρίστησι ‘Πέτρον “ γάρ φησι καὶ Ἰάκωβον καὶ Ἰωάννην μετὰ τὴν ἀνά΄ληψιν τοὐ σωτῆρος, ὡσὰν καὶ ὑπὸ τοῦ κυρίου προτετιμημένους, μὴ ἐπιδικάζεσθαι δόξης, ἀλλ’ Ἰáκω- “ βον τὸν δίκαιον ἐπίσκοπον Ἰεροσολύμων ἑλέσθαι.’’
ὁ δ’ αὐτὸς ἐν ἑβδόμῳ τῆς αὐτῆς ὑποθέσεως ἔτι καὶ ταῦτα περὶ αὐτοῦ φησιν “Ἰακώβῳ τῷ δικαίῳ καὶ Ἰωάννῃ καὶ Πέτρῳ μετὰ τὴν ἀνάστασιν παρέδωκε “ τὴν γνῶσιν ὁ κύριος , οὗτοι τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις παρέδωκαν, οἱ δὲ λοιποὶ ἀπόστολοι τοῖς ἑβδομήκοντα, ὧν εἷς ἦν καὶ Βαρνάβας.
δύο δὲ γεγόνασιν Ἰάκωβοι, εἷς ὁ δίκαιος, ὁ κατὰ τοῦ πτερυγίου βληθεὶς καὶ ὑπὸ γναφέως ξύλω πληγεὶς εἰς θάνατον, ἕτερος δὲ ὁ καρατομηθείς.’’ αὐτοῦ δὴ τοῦ δικαίου καὶ ὁ Παῦλος μνημονεύει γράφων “ἕτερον δὲ τῶν ἀποστόλων οὐκ εἶδον , εἰ μὴ Ἰάκωβον τὸν ἀδελφὸν τοῦ κυρίου.’
ἐν τούτοις καὶ τὰ τῆς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν πρὸς τὸν τῶν Ὀσροηνῶν βασιλέα τέλος ἐλάμβανεν ὑποσχέσεως. ὁ γοῦν Θωμᾶς τὸν Θαδδαῖον [*](7 Mattli. 1, 18. 26 Gal. 1, 19.)
ὁ δὲ τοῖς τόποις ἐπιστὰς τόν τε Ἄβ- γαρον ἰᾶται τῷ Χριστοῦ λόγῳ καὶ τοὺς αὐτόθι πάν- τας τοῖς τῶν θαυμάτων παραδόξοις ἐκπλήττει, ἱκα- νῶς τε αὐτοὺς τοῖς ἔργοις διαθεὶς, καὶ ἐπὶ σέβας ἀγαγὼν τῆς τοῦ Χριστοῦ δυνάμεως, μαθητὰς τῆς σωτηρίου διδασκαλίας κατεστήσατο· εἰσέτι τε νῦν ἐξ ἐκείνου ἡ πᾶσα τῶν ᾿Εδεσσηνῶν πόλις τῇ Χριστοῦ προσανάκεται προσηγορίᾳ, οὐ τὸ τυχὸν αὐτοὺς εὐεργε- δεῖγμα τῆς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν καὶ εἰς αὐτοὺς εὐεργε- σίας.
καὶ ταῦτα μὲν ὡς ἐξ ἀρχαίων ἱστορίας εἰρή- σθω, μετίωμεν δ᾿ αὖθις ἐπὶ τὴν θείαν γραφήν. γενο- μένου δῆτα ἐπὶ τῇ τοῦ Στεφάνου μαρτυρίᾳ πρώτου καὶ μεγίστου πρὸς αὐτῶν ᾿Ιουδαίων κατὰ τῆς ἐν ῾Ιερο- σολύμοις ἐκκλησίας διωμοῦ, πάντων τε τῶν μαθη- τῶν πλὴν ὅτι τῶν δώδεκα μόνων ἀνὰ τὴν ᾿Ιουδαίαν τε καὶ Σαμάρειαν διασπαρέντων τινὲς, ᾗφησιν ἡ θεία γραφὴ, διελθόντες ἕως Φοινίκης καὶ Κύπρου καὶ ᾿Αντιοχείας, οὔπω μὲν ἔθνεσιν οἷοί τε ἦσαν τοῦ τῆς πίστεως μεταδιδόναι λόγου τολμᾶν, μόνοις δὲ τοῦτον ᾿Ιουδαίοις κατήγγελλον.