De alimentorum facultatibus

Galen

Galen. De alimentorum facultatibus libri tres. Corpus medicorum Graecorum, 5,4,2. Helmreich, Georg, editor. Leipzig; Berlin: Teubner, 1923.

περιττωματικὴ μὲν γὰρ ἡ ϲάρξ ἐϲτι καὶ βλεννώδηϲ ἱκανῶϲ τῶν ἐν ἰλυώδει καὶ ῥυπαρῷ διαιτωμένων ὕδατι, καλλίϲτη δὲ τῶν ἐν καθαρᾷ θαλάττῃ, καὶ μᾶλλον, ὅταν ὑπ’ ἀνέμων καταιγίζηται· κατὰ γὰρ τὴν ϲκεπεινὴν καὶ ἀκύμονα χείρων ἡ ϲὰρξ γίγνεται τῶν ἰχθύων, ὅϲῳ καὶ ἀγυμναϲτοτέρα, ἐν δὲ ταῖϲ καλουμέναιϲ λιμνοθαλάτταιϲ ἔτι χείρων τῆϲδε, καὶ ταύτηϲ ἔτι μᾶλλον ἡ κατὰ τὰϲ λίμναϲ· εἰ δὲ καὶ ϲμικραί τινεϲ αὖται τύχοιεν οὖϲαι καὶ μήτε ποταμοὺϲ μεγάλουϲ δεχόμεναι μήτε πηγὰϲ ἔχουϲαι μήτ’ ἀπορροὴν δαψιλῆ, πολὺ δή τι χείρουϲ· εἰ δὲ καὶ μηδ’ ὅλωϲ ἀπορρέοι τι τοῦ ὕδατοϲ, ἀλλ’ εἴη ϲτάϲιμον, ἱκανῶϲ μοχθηραί.

περὶ δὲ τῶν ἐν ἕλεϲι καὶ τέλμαϲι καὶ ὅϲα τοιαῦτα χωρία, λέλεκται κατ’ ἀρχάϲ· ἐϲχάτωϲ γὰρ οἱ κατὰ τοὺϲ τοιούτουϲ τό

πουϲ διαιτώμενοι μοχθηρὰν ἔχουϲι τὴν ϲάρκα. τῶν δ’ ἐν τοῖϲ ποταμοῖϲ γεννωμένων ἀμείνουϲ οἱ κατὰ τοὺϲ τοιού|τουϲ, ἐν οἷϲ ὀξὺ καὶ πολὺ τὸ ῥεῦμα· κατὰ δὲ τοὺϲ λιμνάζονταϲ οὐκ ἀγαθοί.

καὶ παρὰ τὰϲ τροφὰϲ δὲ βελτίουϲ γίγνονται καὶ χείρουϲ. ἔνιοι μὲν γὰρ εὐποροῦϲι καὶ πόαϲ καὶ ῥιζῶν χρηϲτῶν καὶ διὰ τοῦτο κρείττουϲ εἰϲίν· ἔνιοι δ’ ἰλυώδη τε πόαν ἐϲθίουϲι καὶ ῥίζαϲ κακοχύμουϲ· καί τινεϲ αὐτῶν, ὅϲοι κατὰ ποταμοὺϲ διαιτῶνται μεγάλην διαρρέονταϲ πόλιν, ἀποπατήματ’ ἀνθρώπων καί τιναϲ ἑτέραϲ τοιαύταϲ μοχθηρὰϲ τροφὰϲ προϲφερόμενοι χείριϲτοι πάντων, ὡϲ ἔφην, εἰϲίν, ὥϲτε, κἂν βραχεῖ πλείονι χρόνῳ διαμείνωϲι νεκροί, ϲήπονταί τε παραχρῆμα καὶ μοχθηρότατον ὄζουϲιν. ἀηδεῖϲ δὲ καὶ βρωθῆναι πάντεϲ οὗτοι καὶ πεφθῆναι καὶ τὴν μὲν χρηϲτὴν τροφὴν ὀλίγην ἔχουϲι, περίττωμα δ’ οὐκ ὀλίγον. οὔκουν θαυμαϲτόν ἐϲτιν οὐδ’ εἰ κακοχυμίαν ἀθροίζουϲιν ἐν τοῖϲ ϲώμαϲι τῶν ὁϲημέραι προϲφερομένων αὐτούϲ.

ὄντων δὲ χειρίϲτων τούτων ἐξ ὑπεναντίου κάλλιϲτοι πάντων εἰϲίν, ὡϲ ἔφην, οἱ ἐν τῇ καθαρωτάτῃ θαλάττῃ, καὶ μάλιϲθ’ ὅπου μήτε γεώδειϲ αἰγιαλοὶ μήτε λεῖοι περιλαμβάνουϲι τὸ ὕδωρ, ἀλλ’ ἤτοι ψαμμώδειϲ ἢ τραχεῖϲ· εἰ δὲ καὶ πρὸϲ τὰ βόρεια | τῶν πνευμάτων εἶεν ἐϲτραμμένοι, πολὺ βελτίουϲ. οὐ ϲμικρὸν γὰρ εἰϲ εὐχυμίαν ϲυντελούντων ἅπαντι ζῴῳ τῶν οἰκείων γυμναϲίων ἔτι καὶ τὸ καθαρὸν τοῦ καταμιγνυμένου τῷ ὕδατι πνεύματοϲ αὐξάνει τὴν ἀρετὴν τῆϲ οὐϲίαϲ αὐτῶν.

πρόδηλον δὲ κἀκ τῶν εἰρημένων ἀμείνω καὶ κατὰ τοῦτ’ εἶναι θάλατταν θαλάττηϲ, καθ’ ὅϲον ἤτοι καθαρὰ τελέωϲ ἐϲτὶν ἢ δέχεται ποταμοὺϲ πολλοὺϲ καὶ μεγάλουϲ ὥϲπερ ὁ Πόντοϲ. οἱ γὰρ ἐν τῇ τοιαύτῃ καθ’ ὅϲον πλεονεκτοῦϲι τῶν λιμναίων, κατὰ τοϲοῦτον ἀπολείπονται τῶν ἐν καθαρᾷ θαλάττῃ διαιτωμένων.

εἰϲὶ δὲ καὶ λίμναι τινὲϲ τοιαῦται, καὶ καλοῦϲιν ἐνίαϲ αὐτῶν λιμνοθαλάτταϲ, ἔνθα ποταμὸϲ μέγαϲ ἐργάζεται λίμνην ϲυνάπτουϲαν θαλάττῃ. καὶ χωρὶϲ δὲ τοῦ λιμνάζειν τὸν ποταμόν, ὅπουπερ ἂν τῇ θαλάττῃ μιγνύηται πρῶτον, ἐπί

μικτόν τε τὸ ὕδωρ ἐϲτὶν ἐξ ἁλμυροῦ τε καὶ γλυκέοϲ ἥ τε ϲὰρξ τῶν ἐν αὐτῷ διαιτωμένων ἰχθύων ἐν τῷ μεταξὺ τῶν τε ποταμίων καὶ τῶν θαλαττίων γίγνεται.