De alimentorum facultatibus
Galen
Galen. De alimentorum facultatibus libri tres. Corpus medicorum Graecorum, 5,4,2. Helmreich, Georg, editor. Leipzig; Berlin: Teubner, 1923.
Καὶ καθ’ ἑαυτὸ τοῦτο καὶ φρυγόμενον ἐϲθίεται πεπιϲτευμένον ἐπέχειν τὰϲ ἐπ’ ἀφροδίϲια γιγνομέναϲ ὁρμάϲ, τροφὴν δ’ ὀλίγην δίδωϲι τῷ
ϲώματι καὶ ταύτην ξηραίνουϲαν μὲν καὶ ψύχουϲαν, ἄφυϲον δ’ ἱκανῶϲ. κατὰ πάντ’ οὖν ταῦτα τοῖϲ ἁγνεύειν ἀφροδιϲίων βουλομένοιϲ ἐπιτήδειόν ἐϲτι· διὸ καὶ τοὔνομα τῷ φυτῷ τεθεῖϲθαι τοῦτό φαϲι. κεφαλῆϲ δ’ οὐχ ἅπτεται καθάπερ ἡ κάνναβιϲ.Τὸ ϲχῆμα τῶν ϲπερμάτων τούτων οὐ ϲτρογγύλον ἐϲτίν, ὥϲπερ τὸ τῶν κυάμων, ἀλλ’ ὑπόπλατυ μᾶλλον ὁμοίωϲ τοῖϲ φακοῖϲ. ἀποτίθενται δ’ οἱ γεωργοὶ καὶ ταῦτα ϲὺν αὐτοῖϲ τοῖϲ λοβοῖϲ ἅμα τοῖϲ φυτοῖϲ ὅλοιϲ ἕνεκα τῆϲ τῶν ἀλόγων θρεμμάτων τροφῆϲ. ἐν λιμῷ γε μὴν οἶδα καὶ τούτων ἐνίουϲ φαγόνταϲ καὶ μάλιϲτα τοῦ ἤροϲ, ἔτι χλωρῶν ὄντων, ὥϲπερ καὶ ἐρεβίνθων τε καὶ κυάμων ἐϲθίουϲι ϲυνήθωϲ. ἔϲτι δ’ οὐκ ἀηδῆ μόνον, ἀλλὰ καὶ δύϲπεπτα καὶ ϲταλτικὰ γαϲτρόϲ.
εὔδηλον οὖν, ὅτι τοιαῦτα τὴν φύϲιν ὄντα τὴν ἀναδιδομένην τροφὴν ἐξ ἑαυτῶν οὔτ’ εὔχυμον ἔχει καὶ παχεῖαν, εἰϲ αἵματοϲ μελαγχολικοῦ γένεϲιν ἐπιτήδειον, ὥϲπερ καὶ πρόϲθεν εἴρηται περὶ τῆϲ φακῆϲ. ἀλλ’ ἐκείνῃ μὲν ἀγαθὰ πολλὰ πάρεϲτι, τούτοιϲ δ’ οὐδὲν τῶν ἐκείνηϲ ἀγαθῶν ὑπάρχει.
τό γε μὴν ὄνομα τοῦ βίκου παρ’ ἡμῖν μὲν πάνυ ϲύνηθέϲ ἐϲτι καὶ μόνωϲ οὕτωϲ ὀνομάζεται, παρὰ δὲ τοῖϲ Ἀττικοῖϲ ἴϲωϲ ἄρακοϲ ἢ λάθυροϲ ἐκαλεῖτο.
Ἐν μὲν τοῖϲ πυροῖϲ αἶραι πολλάκιϲ εὑρίϲκονται πολλαί· κατὰ δὲ τὰϲ κριθὰϲ γίγνονται μέν, ἀλλ’ ὀλίγαι, πολὺϲ δ’ ὁ καλούμενοϲ | αἰγίλωψ ἐν αὐταῖϲ, ὅταν δυϲτυχήϲωϲι κατὰ τὴν πρώτην αὔξηϲιν ἢ γένεϲιν.
ὁ δ’ ἐμὸϲ πατήρ, ἐν παρακμῇ τῆϲ ἡλικίαϲ φιλογέωργοϲ γενόμενοϲ, ἔϲπειρέ ποτε καὶ πυροὺϲ καὶ κριθάϲ, ἀκριβῶϲ ἐκλέξαϲ αὐτῶν ἅπαν ὅϲον ἑτερογενὲϲ ἐμέμικτο ϲπέρμα, χάριν τοῦ γνῶναι ϲαφῶϲ, εἰ κατὰ μεταβολὴν αὐτῶν ἡ γένεϲιϲ γίγνεται ταῖϲ αἴραιϲ τε καὶ τοῖϲ αἰγίλωψιν ἢ φύϲιν ἰδίαν ἔχει καὶ ταῦτα τὰ ϲπέρματα. γεννηθέντων δ’ ἅμα τοῖϲ καθαροῖϲ ϲπέρμαϲιν αἰρῶν μὲν πολλῶν κατὰ τύχην ἐν τοῖϲ πυροῖϲ, ὀλίγων δ’ ἐν ταῖϲ κριθαῖϲ, ἀλλ’ αἰγίλωποϲ δαψιλοῦϲ, ἐπεχείρηϲε καὶ τῇ τῶν ἄλλων ϲπερμάτων βαϲάνῳ τὸν αὐτὸν τρόπον. εὖρεν οὖν κὰν τοῖϲ φακοῖϲ ἐκ μεταβολῆϲ αὐτῶν γεννωμένουϲ ἀράκουϲ τε τοὺϲ ϲκληροὺϲ καὶ ϲτρογγύλουϲ καὶ πελεκίνουϲ, ἄβρωτα ϲπέρματα, τὴν δ’ ἀπαρίνην οὐ μόνον ἄβρωτον, ἀλλὰ κἀν τῷ φύεϲθαι περιπλεκομένην τοῖϲ φυτοῖϲ τῶν φακῶν ἄγχουϲάν τε καὶ πνίγουϲαν αὐτὰ καὶ καταϲπῶϲαν, ὥϲπερ ἡ ὁροβάγχη τοὺϲ ὀρόβουϲ.
ταῦτα μὲν οὖν πάνυ μοχθηρὰ ϲπέρματα. τὸ μελάμπυρον δὲ καλούμενον ἐκ μεταβολῆϲ μὲν καὶ αὐτὸ γεννᾶται τῶν πυρῶν, ἀπολείπεται δὲ πάμπολυ τῆϲ ἐν ταῖϲ αἴραιϲ κακίαϲ. εὖρε δὲ καὶ κατ’ ἄλλα ϲπέρματα τοιαύταϲ τινὰϲ γιγνομέναϲ μεταβολάϲ. ὅθεν ἐκέλευϲε τοὺϲ χρωμένουϲ αὐτοῖϲ ἐκλέγειν ἄπαν τὸ μοχθηρόν, ὅταν εἰϲ χρῆϲιν ὑγιεινὴν ἄγηται τὰ ϲπέρματα, καὶ μὴ καταφρονεῖν, ὥϲπερ οἱ ταῖϲ δήμοιϲ ὑπηρετούμενοι ϲιτοποιοί
μοχθηρᾶϲ γέ τοί ποτε γενομένηϲ ἀγωγῆϲ ἔτουϲ αἶραι πάμπολλαι κατὰ τοὺϲ πυροὺϲ ἐγεννήθηϲαν, ἃϲ οὐκ ἀκριβῶϲ οὔτε τῶν γεωργῶν
ἐκκαθαράντων τοῖϲ εἰϲ ταῦτ’ ἐπιτηδείοιϲ κοϲκίνοιϲ (ὀλίγοϲ γὰρ ὁ ϲύμπαϲ ἐγεωργεῖτο πυρόϲ) οὔτε τῶν ἀρτοποιῶν διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν, ἐν μὲν τῷ παραχρῆμα κεφαλαλγεῖϲ ἐγίγνοντο πολλοί, τοῦ θέρουϲ δ’ εἰϲβάλλοντοϲ ἕλκη κατὰ τὸ δέρμα τῶν φαγόντων οὐκ ὀλίγοιϲ ἤ τι ϲύμπτωμα ἕτερον ἐγίγνετο κακοχυμίαϲ ἐνδεικτικόν.οὔκουν ἀμελεῖν προϲήκει τοῦ καθαρὰ ποιεῖν ἅπαντα τὰ πρὸϲ ἐδωδὴν παραϲκευαζόμενα ϲπέρματα, γιγνώϲκονταϲ, εἰ καὶ τῆϲ καθ’ ἑκάϲτην ἡμέραν βλάβηϲ οὐκ αἰϲθανόμεθα διὰ βραχύτητα, τὸ γ’ ἀθροιζόμενον ἐξ αὐτῆϲ χρόνῳ πλείονι φανερὸν γενήϲεϲθαί ποτε.
Ἐπειδὴ τρεφόμεθα μὲν ἀπό τε φυτῶν καὶ ζῴων, ἤρξαντο δ’ ἀπὸ τῶν Δημητρίων ὀνομαζομένων ϲπερμάτων οἱ πρὸ ἐμοῦ πάντεϲ ἐν τῇ περὶ τῶν ἐδεϲμάτων διδαϲκαλίᾳ, διότι χρηϲιμώτατον ἐν αὐτοῖϲ τὸ τῶν ἄρτων ἔδεϲμα, διὰ τοῦτο. κἀγὼ περί τε πυρῶν καὶ κριθῶν καὶ τιφῶν ὀλυρῶν τε καὶ πρὸϲ τούτοιϲ ἔτι τῶν ὀνομαζομένων ὀϲπρίων καὶ χεδροπῶν ἐν τῷ πρώτῳ λόγῳ διελθὼν ἐϲκοπούμην. εἶτ’ ἐπὶ τὰϲ ἄλλαϲ ἐν τῷδε τῷ λόγῳ μεταβῆναι προϲήκει τροφάϲ, | ὅϲαϲ ἀπὸ φυ- τῶν ἔχομεν, εἶτ’ ἐπὶ τὰϲ ἀπὸ τῶν ζῴων, ὅϲαι χρηϲιμώτεραι τοῖϲ ἀνθρώποιϲ εἰϲί·