History of the Peloponnesian War

Junctis autem castris simul atque illuxit, consistunt ante urbem, quae Metropolis appellatur, ibique castra fecerunt. Athenienses vero non multo poet cum viginti navibus ad sinum Ampracicum advenerunt opem Argivis laturi, et Demosthenes cum ducentis gravis armaturae militibus Messeniis, et sexaginla sagittariis Atheniensibus.

Atque naves quidem ad Olpas collem a mari stationem habebant; Acarnanes vero, et Amphilochorum aliquot (nam eorum plerique ab Ampraciotis per vim detinebantur) quam Argos jam convenissent, ad proelium cum adversariis committendum se praeparabant, et Demosthenem totius socialis exercitus ducem cum suis praetoribus elegerunt.

Ille vero copiis ad Olpam adductis castra posuit; ingens autem terrae vorago utraque castra dirimebat. Et per quinque quidem dies quiescebant, sexto autem utrique ad proelium se instruebant. Atque quum Peloponnesiorum acies mayor, et longe latiore circuitu esset, Demosthenes veritus, ne circumveniretur, in insidiis in via quadam cava et dumosa collocat ex gravi et ex levi armatura promisce ad quadringentos milites, ut ab ea parte, qua hostis acies latiue porrigebatur, isti in ipso congressu surgentes ex insidiis euro a tergo aggrederentur.

Ubi vero utrique parati fuerunt, ad manus venerunt, Demosthenes quidem dextrum cornu obtinens cum Messeniis, et paucis Atheniensibus (reliquam vero aciem Acarnanes pro se quique et Amphilochorum jaculatores, qui aderant, obtinebant), Peloponnesii vero et Ampraciotse promisce instructi exceptis Mantinensibus; hi enim in laevo potius, non tamen extremo in cornu conferti stabant; sed Eurylochus, et qui cum eo erant, e regione Messeniorum et Demosthenis, extremum laevum cornu tenebant.

Quum autem, manibus inter sejam consertis 9 Peloponnesii cornu latius porrigerent et dextrum adversariorum circumvenirent, Acarnanes, qui in insidiis collocati erant, eos a tergo adoriuntur, tactaque impressione in fugam vertunt, ita ut nec primum ipsorum impetum sustinuerint, et territi majorem exercitus partem in fugam conjecerint; postquam enim cornu, cui praeerat Eurylochus, quod erat Armissimum, caedi viderunt, multo magis metuere coeperunt. Et Messenii, qui cum Demosthene ab ea parte in acie stabant , rem magna ex parte confecerunt.

At Ampraciotae, et qui in dextro cornu collocati erant, hostilem aciem sibi oppositam vicerunt, et ad Argos usque sunt persecuti; etenim omnium, qui circum illa loca habitant, sunt pugnacissimi.

Sed quum se reciperent, postquam majorem suarum copiarum partem victam videbant, impetumque in eos ceteri Acarnanes faciebant, ad Olpas agre confugiebant,

Menedaeus, vero postridie defuncto Eurylocho et Macario, ipse imperium suscepit, et ob ingentem cladem acceptam dubitans, quonam modo aut obsidionem perferret, si maneret, terra marique navium Atticarum praesidiis cir-cumseptus, aul etiam recedens evaderet, apud Demosthenem et Acarnanum duces sermonem infert de foedere et discessu, et de recipiendis simul suis militibus in acie caesis.

Illi vero milites quidem caesos reddiderunt, ipsique tropaeum statuerunt, et suos ferme ad trecentos, qui in proelio ceciderant, susceperunt; abeundi vero facultatem non palam omnibus facto foedere dederunt, sed clam Demosthenes cum Acarnanibus praetoribus, suis collegis, foedus faciunt cum Man-tinensibus et Menedaeo et reliquis Peloponnesiorum ducibus, et quicunque inter illos dignitate maxime 'praestabant, ut quamprimum abirent, eo consilio, ut Ampraciotas turbam-que militum mercede conductorum nudaret, praecipue vero, ut Lacedaemonios et Peloponnesios apud illius regionis Graecos in invidiam adduceret, quod illos prodidissent, et suo magis commodo prospexissent.

Atque hi quidem suorum cadavera receperunt, et pro praesenti rerum copia festi-nabundi ea sepelierunt, et reditum clam ii, quibus concessus erat, meditabantur.

Demostheni autem et Acarnanibus nuntiatur, Ampraciotas, qui in sua urbe erant, primo illo nuntio, quem ex Olpis acceperant, excitos universis copiis per Amphilochiam ad opem suis ferendam venire, cupientes cum illis, qui in Olpis erant, se conjungere rerum ante gestarum prorsus ignaros.

Quamobrem confestim mittit aliquam copiarum partem ad vias insidiis obsidendas, et ad munitissima quaeque loca praeoccupanda, et simul cum reliquis copiis ad opem suis contra illos ferendam se parabat.